مقدمه ؛
راسل برایس سرپرست اکسپدیشن Himex در صعود به K2 و برودپیک در قره قروم در ماه‌های ژوئن و جولای ۲۰۱۵ پس از مواجهه با شرایط غیر قابل تصور گرمایش زمین و وضعیت غیر عادی برف‌های منطقه که به شکل شکر منجمد شده در آمده بودند و سقوط سنگ ها که باعث آسیب افراد می شد در آخرین پست خود نوشت :
من با قاطعیت به مردم جهان و سیاست‌مداران اعلام می کنم که کسی باید بیاید و شرایط گرم شدن غیرعادی کلی زمین را در اینجا نظاره کند و کاری باید کرد . همه چیز غیرعادی است !
همه‌ی اکسپدیشن های حاضر در منطقه قره قروم پاکستان که برای صعود به قله های منطقه اقدام کرده بودند به علت شرایط غیر قابل پیش بینی ، اکسپدیشن خود را نیمه کاره رها کردند.
اکسپدیشن ها شامل : گروه بزرگ سِون سامیت ، Medison Mountaineering و اکسپدیشن راسل برایس Himex می شدند.
تنها دو نفر لهستانی و آرژانتینی موفق به صعود شدند.
گزارش بیلی بیرلینگ در تلاش برای صعود به برودپیک به سرپرستی راسل برایس از اکسپدیشن Himex در هفته نامه باشگاه اسپیلت به همت خانم ساقی محمودی در بخش “بسته پیشنهادی” در دوبخش منتشر شد(اینجا ببینید).
هشدار راسل برایس در ارتباط با گرمایش زمین و از سویی فیلم مستند ال گور معاون رئیس جمهور سابق آمریکا در زمان کلینتون(۲۰۰۳-۱۹۹۳) به نام “یک حقیقت بزرگ آزاردهنده” در مورد گازهای گلخانه‌ای و گرمایش زمین که موفق به دریافت جایزه اسکار برای بهترین فیلم مستند شد ، همگی باعث دغدغه ای شد تا نگارنده در مورد گرمایش ۲۷ سال اخیر که به اوج خود رسیده است و اینکه این گرمایش زمین پدیده ای طبیعی است یا به علت بی توجهی کشورها در ایجاد گاز دی اکسید کربن و گازهای گلخانه ای بوجود آمده و یا هر دو عامل دخیل است ، متمرکز به تهدید پیش رو یعنی پدیده ال نینو (انسویا ال نینو نوسان جنوبی) که پدیده ای طبیعی و به گونه ای بازگشت هیولا به الگوی آب و هوائی جهانی بشوم، به علت اینکه ال نینو باعث افزایش غیر معمول دمای سطحی زمین می شود و این پدیده در تسریع آب شدن یخچال های طبیعی در سراسر جهان دخیل است .
در طی سال های اخیر ، دانشمندان توجه ویژه ای به تغییرات متفاوتی که در اقیانوس آرام در ناحیه‌ی استوائی به وجود می آید ، مبذول داشته اند.
پدیده ال نینو رویدادی است که در سال های اخیر آسیب های فراوانی در سراسر جهان به همراه داشته است . این رویداد یکی از چرخه های مشهور آب و هوائی جهان است که هر چند سال یک‌بار (۲ الی ۷ سال ) رخ می دهد و ایجاد ناهنجاری های بزرگی در آب و هوای سراسر کره زمین می کند.
“مایک هالپرت”رئیس مرکز پیش بینی اقیانوس ها و آتمسفر آمریکا (NOAA) اعتقاد دارد که ال نینو هر صدها تا هزاران سال به یک‌باره باز می گردد و آن را پدیده طبیعی می داند و ارتباطی بین تغییرات زیست محیطی و پدیده ال نینو قائل نیست . البته بحث های دامنه داری در این زمینه در جریان است .
بر اساس مستنداتی که در گل و لای عمق دریاها و مرجان ها و غارها یافته اند ، قدمت تغییرات آب و هوائی ال نینو را با میلیون ها سال پیش مرتبط می دانند.

ال نینو El Nino (پدیده‌ی جهانی تغییرات آب و هوائی)
رویداد ال نینو زنجیره ای از تغییرات آب و هوائی است که به صورت نامنظم در ناحیه‌ی شرقی استوائی اقیانوس آرام هر ۲ الی ۷ سال یک‌بار رخ می دهد و این زمانی است که بادهای موسوم به تجاری(Trade winds) که معمولاً از شرق اقیانوس آرام استوائی به سمت غرب اقیانوس در ناحیه استوائی می وزد ، ضعیف یا برعکس می شود و به دنبال آن افزایش گرما و بالا رفتن دمای سطح اقیانوس و تغییرات زنجیره ای در آتمسفر ایجاد شده و بعد از هر ال نینو زمین گرم‌تر می شود.
از نظر تاریخی چون این پدیده در حوالی کریسمس رخ می دهد ، در قرن های گذشته ماهی‌گیران پروئی با تغییراتی که در گرم شدن آب های منطقه ایجاد می شد به آن نام “ال نینو” دادند که به زبان اسپانیولی به معنای “پسربچه” رجوعی به “پسر مسیح ” می باشد و اخیراً این واژه به سال هایی اطلاق می شود که تغییرات گسترده ای در الگویی آب و هوای جهانی ایجاد می شود.
در شرایط نرمال آب و هوائی ، در بخش استوائی اقیانوس آرام ، بادها معمولاً از بخش شرقی اقیانوس آرام (سواحل آمریکای جنوبی – پرو) به سمت غرب آن (اندونزی – استرالیا) می وزد . این بادها سطح اقیانوس را با خود به حرکت در می آورد . از آنجایی که در شرایط نرمال آب سرد اقیانوس که حاوی مواد مغذی (پلانکتون ها) برای تغذیه آبزیان سطح می باشد ، به بالا می آید (Upwelling) و شرایط برای زیست آبزیان کاملاً فراهم است و از سویی با گرمای خورشید سطح اقیانوس ، دمای مناسبی به خود می گیرد و این سطح آب با بادهایی که به صورت نرمال قوی هستند ، به سمت غرب رانده می شوند و ناحیه ای با شیب تحت عنوان ترموکلاین(Thermocline) در ستون آب اقیانوس ایجاد می شود که باعث جداسازی آب سطحی از آب سرد عمیق می شود و ترموکلاین شیبی‌ است که حد فاصل قرار می گیرد.
در حرکت به سمت غرب اقیانوس آرام (ناحیه اندونزی- استرالیا) مقدار زیادی از رطوبت گرمای سطح اقیانوس به آتمسفر براساس پروسه ای به نام همرفتی عمیق (deep convection) می رود و هوای خشک به پایین می آید و ایجاد “دَوَران واکِر” در طول استوا را می کند.(توضیح دَوَران واکِر در سطور بعدی)

در شرایط ال نینو بادهای شرقی اقیانوس آرام استوائی (بادهای تجاری) ضعیف می شوند و عقب نشینی می کنند و حتی ممکن است جهت بادها معکوس شود و یک برآمدگی از آب های گرم سطحی (به ارتفاع چندمتر) که موج کلوین(Kelvin ware) نامیده می شود خیزاب هائی را به سوی آمریکای جنوبی استوائی (شرق اقیانوس آرام) منتقل می کند وآب های سرد منطقه با این آب های گرم جابه جا می شوند.
بادهای غربی (westerly winds) از ناحیه‌ی استوائی اقیانوس آرام در حوالی اندونزی – استرالیا پروسه همرفتی را به خط بین المللی روزنما (خط آغاز روز international date line) در راستای شمالی – جنوبی اقیانوس آرام می راند . این تغییر همرفتی (وزش گرمایی) حجم زیادی از حرارت نهفته در آتمسفر را آزاد می کند ، انرژی در آتمسفر انتشار می یابد و باعث تغییرات در آب و هوا و در هم گسیختگی زندگی نرمال و طبیعی در اقیانوس آرام می شود.
در این حالت بالا آمدن آب عمق اقیانوس حاوی مواد مغذی به سطح (Upwelling) کاهش می یابد و این به دلیل مسطح شدن ترموکلاین می باشد در نتیجه سطح اقیانوس آرام در ناحیه‌ی شرق استوائی اقیانوس گرم می شود (سواحل آمریکای جنوبی استوائی) و صنعت ماهی‌گیری برای اهالی کشور پرو و کشورهای این حاشیه دچار آسیب جدی می شود .
چون پلانکتون ها و مواد مغذی برای آبزیان به علت گرمای سطح اقیانوس دچار کاهش یا تغییر حرکت می شوند امکانی برای تغذیه ماهیان فراهم نیست و اجساد ماهیان و آبزیان سواحل آمریکای جنوبی را دچار آسیب های جدی از نظر زیست محیطی می کند و امکان تهدید مالاریا و بیماریهای تهدید کننده برای ساکنین این نواحی وجود دارد .

اِنسو (ENSO ELNINO Southern Oscillation)
پدیده‌ی ال نینو همواره با تغییرات فشارجو همراه است به طوری که هواشناسان ال نینو را به عنوان یک پدیده‌ی منفرد نمی بینند و از آن به عنوان اپیزود ال نینو نام می برند و یا به آن “ال نینو نوسان جنوبی” (ENSO=Elnino southern Oscillation) می گویند که بین دوحالت ال نینو (گرم شدن آب اقیانوس آرام استوائی ) و لانینا (La Nina) سرد شدن آب اقیانوس آرام استوائی مانند پاندولی در نوسان است.
رویدادهای ال نینو باعث گرم شدن آب های اقیانوس آرام در نواحی مرکزی و شرقی می شود . بادهای غربی اقیانوس آرام از اندونزی به سوی سواحل آمریکای جنوبی (استوائی) وزیدن می گیرد و آب های گرم را به سوی شرق اقیانوس آرام می راند ، در نتیجه بادهای موسوم به تجاری ضعیف می شوند و کاهش باران و خشکی هوا و خشکسالی را در اندونزی و استرالیا شاهد هستیم.
رویدادهای لانینا (La Nina) کاملاً برعکس ال نینو می باشد .
در لانینا آب های مرکزی و شرقی استوائی اقیانوس آرام سرد می شوند و بادهای تجاری (شرق به غرب اقیانوس)قدرتمند می شوند و تأثیرات آن در غرب اقیانوس آرام استوائی در نواحی استرالیا و اندونزی با رطوبت بالا و بارش همراه است.

دَوَران واکِر(Walker Circulation) چیست؟
دَوَران واکر یک سیر کولیشن اقیانوسی است که بر روی آب و هوای زمین تأثیر می گذارد و با هر دو حالت ال نینو و لانینا یا به گونه ای با فاز گرم اِنسو(El-NINO) و فاز سرد اِنسو (لانینا) مرتبط است.
دَوَران واکر در نتیجه‌ی اختلاف فشار آتمسفری در غرب و شرق اقیانوس آرام استوائی ایجاد می شود.
در حالت نرمال ، اقیانوس آرام در ناحیه غربی (اندونزی-استرالیا) گرم و مرطوب با سیستم کم فشار آتمسفری است ولی در قسمت شرق استوائی اقیانوس آرام(پرو-اکوادور) یک سیستم افزایش فشار آتمسفری را شاهد هستیم.
نوسان جنوبی (Southern Oscillation) نوعی از نوسان فشار جوی است که در دو نقطه واقع در نواحی غربی و مرکزی اقیانوس آرام رخ می دهد . به این معنی که با کاهش فشار جو در یک نقطه ، فشار جو در نقطه‌ای دیگر افزایش می یابد و این نوسانات یکی در مرکز اقیانوس آرام (ایستگاه تاهیتی پُلینزی فرانسه) که مرکز پر فشار است و دیگری در نزدیکی ایستگاه داروین در استرالیاست که مرکز کم فشار می باشد.
شاخص نوسان جنوبی (اِنسو ENSO) از این فرمول محاسبه می شود :
«مقدار فشار بالا و فشار پایین → P-P= SOI (شاخص نوسان جنوبی)»
با اندازه گیری اختلاف فشار بین دو ایستگاه ، SOI (شاخص نوسان جنوبی Southern Oscillation index) ) به دست می آید.
در رویداد ال نینو ، شاخص نوسان جنوبی (SOI) منفی است به این معنی که در ناحیه‌ی تاهیتی سطح فشار آتمسفر پایین است و در ایستگاه داروین استرالیا این فشار آتمسفر بالاست.
در رویدادهای لانینا(LA NINA) ، شاخص نوسان جنوبی (SOI) مثبت است یعنی در تاهیتی سطح فشار هوا بالا و در ایستگاه داروین – استرالیا سطح فشار هوا پایین است .
فشار آتمسفری پایین در آب های گرم اقیانوس آرام ایجاد می شود و فشار آتمسفری بالا در آب های سرد ایجاد می شود و این به خاطر همرفتی عمیق (deep convection) در آب های گرم است (پروسه ای که در آن گرما از میان یک گاز یا مایع عبور می کند در حالی که قسمت گرم‌تر بالا می رود ، قسمت سردتر و سنگین تر فرو می نشیند.)
این گرادیان فشار(تغییر شیب فشار) نیروئی ایجاد می کند که باعث جریان هوای سطحی از شرق اقیانوس آرام استوائی (ناحیه پرفشار=آمریکای جنوبی پرو، اکوادور) به سوی غرب اقیانوس (ناحیه کم فشار=استرالیا ، اندونزی) می شود .
در حالت نرمال بادها از شرق به غرب اقیانوس آرام استوائی قوی هستند و باعث حرکت سطح اقیانوس آرام به سمت غرب آن می شوند و در ناحیه‌ی بالاتر در آتمسفر ، بادهای غرب اقیانوس آرام (westerly winds) به شرق ، این دَوَران یا چرخش را کامل می کند.
آب های گرم اقیانوس آرام استوائی در غرب آن (اندونزی-استرالیا) هوای آتمسفر را گرم کرده ، رطوبتی ایجاد می کند که این هوا در لایه های بالاتر ایجاد ابر می کند و سپس با انتشار این ابر به سمت شرق اقیانوس آرام در کشورهای آمریکای جنوبی استوائی(پرو-اکوادور) به صورت بارش باران در می آید.
دَوَران واکر در ارتباط با شرایط نرمال آب و هوائی است که در غرب اقیانوس (حوالی اندونزی- استرالیا) هوا گرم و مرطوب می باشد در حالی که در شرق اقیانوس آرام استوائی (آمریکای جنوبی استوائی) هوا سرد و خشک است .
هرچند سال یک‌بار دَوَران واکر (Walker Ciculation) برعکس یا ضعیف می شود و این زمانی است که آب و هوای جهانی شاهد فاز گرم اِنسو (ال نینو) می باشد.
با ضعیف یا برعکس شدن دَوَران واکر ، بادهای تجاری شرق به غرب اقیانوس آرام ضعیف شده و آب گرم اقیانوس آرام از سوی اندونزی (غرب اقیانوس) به سوی شرق اقیانوس (کشورهای آمریکای جنوبی) متمایل می شود و میانگین دمای سطح اقیانوس آرام گرم‌تر از میانگین می شود و در این حالت بالا آمدن آب سرد عمق اقیانوس به سطح اقیانوس ( Upwelling) ضعیف می شود.

در رویداد لانینا(فاز سرد اِنسو ENSO)، دَوَران واکر نسبتاً قوی است و بادهای شرق به غرب قوی هستند و این بادهای قوی باعث خنکی دمای سطح اقیانوس می شوند و ( Upwelling) کامل صورت می گیرد(بالا آمدن آب عمیق سرد به همراه مواد مغذی به سطح اقیانوس) آب های سطحی در شرق اقیانوس خنک می شوند و همین امر باعث رونق صنعت ماهی‎گیری در آمریکای جنوبی می شود.
دو رویداد ال نینو و لانینا تحت عنوان اِنسو(ENSO) هم به روی پدیده های آب و هوائی و شمال و جنوب آمریکا مؤثر است و در ضمن در استرالیا ، اندونزی و جنوب شرقی آفریقا و مونسون‌ها در هند نیز تأثیرگذار است.
یک مطالعه علمی که در مجله Nature (طبیعت) در سال ۲۰۰۶ چاپ شد بر روی این مسأله تأکید داشت که دَوَران واکر از نیمه‌ی قرن ۱۹ شروع به کاهش گذاشته و این نشانه‌ی افزایش ال نینو است و نویسندگان مقاله ، گرم شدن زمین (global warming) را یکی از فاکتورهای احتمالی ضعیف شدن بادها و ایجاد ال نینو می دانند . البته قابل ذکر است که بحث های جدی در این ارتباط همچنان در جریان است.

چگونه وقوع ال نینو پیش بینی می شود؟
ایندکس نینوی اقیانوسی(Oceanic Nino Index=Oni) میزان دمای سطح اقیانوس آرام در ناحیه‌ی حاره ای را اندازه گیری می کند عدد صفر حد میانگین دما در ناحیه حاره ای اقیانوس آرام است.
اعداد مثبت oni ، گرم شدن آب اقیانوس در این نواحی را اعلام می کند . اگر oni بالای عدد۰٫۵ (درجه سانتی‌گراد) باشد ، به عنوان ال نینوی شدید در نظر گرفته می شود.
شدیدترین ال نینو با Oni=2.8 (درجه سانتی‌گراد) در سال ۹۸-۱۹۹۷ رخ داد .
ال نینوهای ضعیف و قوی:
شرایط ال نینو و احتمال وقوع آن را با اندازه گیری دمای سطح اقیانوس آرام در ناحیه Nino 3.4  (سه هزارکیلومتری هاوائی) در اقیانوس آرام اندازه گیری می کنند.
هنگامی که برای سه ماه متوالی درجه حرارت سطح اقیانوس آرام در ناحیه Nino 3.4 بالا باشد ، مرکز پیش بینی وضع اقیانوس ها و آتمسفر ایالت متحده (NOAA) آن را رویدادی برای وقوع ال نینو پیش بینی می کند .
این بررسی توسط NOAA از سال ۱۹۵۰ آغاز شد که ۲۳ سال به صورت رسمی به عنوان سال های ال نینو طبقه بندی شده است که این سال عبارتند از ؛

ال نینوی ضعیف:
تغییر عادی (anomaly) درجه حرارت سطحی آب اقیانوس در ناحیه Nino 3.4 با Oni=0.5-0.4 (درجه سانتی‌گراد)شامل ۱۲ رویداد می باشد که شامل سال های زیر می باشد:
۵۸و۵۳-۵۲-۱۹۵۱ و ۶۹-۱۹۶۸ و ۷۹-۷۷-۱۹۷۶ و ۱۹۹۴ و ۲۰۰۴ و ۲۰۰۶
ال نینوی متوسط :
در این رویداد ال نینو دمای سطح اقیانوس به حدود Oni=10-10(درجه سانتی‌گراد) می رسد.
۶ سال تحت این عنوان طبقه بندی شده است که شامل سال های زیر می باشد ؛۱۹۶۳ ، ۱۹۸۶ ، ۱۹۸۷ ، ۱۹۹۱ ، ۲۰۰۲ و ۲۰۰۴
ال نینوی قوی (Strong):
در این رویداد دمای سطح اقیانوس به حدود Oni = 1.5-1.9 (درجه سانتی‌گراد)می رسد.
۳ سال تحت این عنوان ثبت شده است : سال های ۱۹۵۷ ، ۱۹۶۵ و ۱۹۷۲
ال نینوی بسیار قوی (Very Strong):
در این رویداد دمای غیر طبیعی سطح اقیانوس آرام در ناحیه Nino 3.4 به بالاترین حد می رسد که این درجه حرارت Oni=2.0(درجه سانتی‌گراد) یا بیشتر می باشد که ۲ سال برای این رویداد ثبت شده است شامل سال های؛ ۱۹۸۲ و ۱۹۹۷
در حال حاضر ال نینوی ۲۰۱۶-۲۰۱۵ با دمای سطح اقیانوس در ناحیه Nino 3.4 به بالای Oni=2.8 (درجه سانتی‌گراد)در نوامبر ۲۰۱۵ رسیده است که شباهت به ال نینوی ۱۹۹۷ با دمای سطح اقیانوس آرام در حدود Oni=2.8(درجه سانتی‌گراد) دارد.
با تمام مشاهداتی که NOAA (مرکز پیش بینی وضع اقیانوس ها و آتمسفر) با مکانیزم های مختلف تحت بررسی قرار می دهد . سئوالی که باقی می ماند این است که آیا ال نینوی ۲۰۱۶-۲۰۱۵ قوی ترین ال نینوی ثبت شده از سال ۱۹۵۰ تا کنون خواهد بود؟ کثیری از هواشناسان تصور می کنند ال نینوی بسیار قوی ای در راه است.
براساس بررسی ماهیانه NOAA (اکتبر ۲۰۱۵) شانس ۹۵ درصدی که ال نینوی ۲۰۱۶-۲۰۱۵ در طول زمستان نیم کره شمالی ادامه داشته باشد و طول بهار ۲۰۱۶ کاهش یابد، وجود دارد و همه‌ی پیش بینی ها پیک ( Peak) ال نینو را در آخر پاییز و ابتدای زمستان ۲۰۱۶-۲۰۱۵ می دانند.
در دیتا بیس (پایگاه اطلاعات) NOAA که از سال ۲۰۱۵-۱۹۵۰ را بررسی می کند ، ال نینوی قابل قیاس با ال نینویی که در حال حاضر در حال شکل‌گیری است مربوط به سال های ۸۳-۱۹۸۲ و ۹۸-۱۹۹۷ می باشد.
چه اتفاقی در ال نینوی ۹۸-۱۹۹۷ رخ داد؟
ال نینوی رکوردشکن ۹۸-۱۹۹۷ باعث مرگ ۲۳،۰۰۰ نفر و خسارت ۴۵ میلیارد دلاری شد. بخش هائی از آمریکای لاتین شاهد باران های سیل آسا و سیلاب گل و لای بود و از سوی دیگر این ال نینو(۱۹۹۷) در اندونزی و استرالیا باعث خشک‌سالی شدید و منجر به آتش‌سوزی در جنگل های آسیای جنوب شرقی شد.
جهان در خلال یک رویداد ال نینو گرم‌تر می شود . سال ۱۹۹۸ گرم ترین رکورد گرما را داشت و این برای سال ۲۰۱۵ هم با شرایط مشابه می باشد.
چه نواحی از جهان بیشترین آسیب را از ال نینو خواهند دید؟
همچون دانه های برف ، هیچ ال نینویی شباهت به دیگری ندارد و ال نینوها از الگوهای متفاوت آب و هوائی در مقیاس وسیع هستند که به صورت زنجیروار رخ می دهند و تمامی نقاط جهان را تحت تأثیر قرار می دهند . با این وجود اگر ال نینوی شدید که انتظار می رود رخ دهد ، می توان گفت : کشورهای حاشیه‌ی سواحل آمریکای لاتین با ریزش شدید باران و سیلاب بالاتر از میانگین در عرض ۶ تا ۹ ماه آینده (۲۰۱۶-۲۰۱۵) مواجه خواهند شد.
آیا تغییر آب و هوای جهانی و گرمایش زمین به روی رویدادهای ال نینو تأثیر دارد؟
تأثیر تغییرات آب و هوائی در سطح جهان به روی رویداد ال نینو موضوعی است که مدتها مورد بحث است . بعضی از محققین براین عقیده اند در حالی که تعداد ال نینوها در حال افزایش است ، تعداد “سوپرال نینوها” احتمال افزایش ۲ برابری را خواهند داشت.
سازمان ملل به سهم خود معتقد است که اطمینان پائینی وجود دارد که تغییرات آب و هوائی به روی ال نینو در آینده تأثیر بگذارد . یکی از محتمل ترین فرآورده و نتایج گرمایش زمین ، حوادث بارشی شدید خواهد بود . از آنجائی که دمای گرم تر می تواند بخار آب بیشتری در آتمسفر نگه دارد ، این امر می تواند باعث بروز سیل های ویران‌گر و مرگ‌بار شود.
یک ال نینوی شدید در فصل سیکلون (طوفان های موسمی) در سراسر جهان تأثیر می گذارد . هرچه اقیانوس آرام آب هایش در طی رویداد ال نینو گرم تر باشد ، هاریکن‌های(تندباد) بیشتری را ایجاد می کند ولی اقیانوس آتلانتیک هاریکن‌های کمتری را مشاهده خواهد کرد و این در نتیجه‌ی افزایش بادهای سطح بالا در اقیانوس آرام است که مانع از تشکیل هاریکن در اقیانوس آتلانتیک می شود واین دلیلی است که مقامات ایالت متحده سال آرامی از نظر تند بادها در آمریکا پیش بینی می کنند ولی در غرب اقیانوس آرام تندبادها موسوم به تایفون Typhon)) تعدادشان در سال ۲۰۱۵ افزایش یافته است . در حال حاضر ۵ سوپرتایفون Typhon)) اتفاق افتاده است در حالی که در حالت نرمال باید تندباد شدید رخ می داد.
“بیل پاتزرت” متخصص هواشناس از ناسا ال نینوی پیش رو را “گودزیلا” نامید. به نظر می رسد ال نینوی گودزیلای ۲۰۱۶-۲۰۱۵ قوی ترین ال نینویی باشد که تا به حال داشته ایم و بی شک تأثیرات عمیقی به روی الگوهای آب و هوای جهان خواهد داشت . اما همه‌ی جنبه های ال نینو ، هیولاوار نخواهد بود و می تواند اثرات مفیدی هم در بعضی از نقاط مختلف جهان داشته باشد.
براساس اینکه شما در کجای جهان زندگی می کنید شرایط ال نینو متفاوت است . یک ال نینوی قوی برای کشور پرو سیل و هوای گرم ، برای اندونزی ، استرالیا و آفریقا خشک‌سالی و برای بخش جنوبی کالیفرنیا که سال ها در خشک‌سالی به سر می برد باران سیل آسا به همراه خواهد داشت.
بعضی از هواشناسان در ایالت متحده به ال نینوی پیش رو “بروس‌لی” لقب داده اند . شاید این ال نینو آنقدر توان داشته باشد که خشک‌سالی چندین ساله را از کالیفرنیا دور سازد . خبر خوشایند دیگری برای ایالت متحده کاهش هاریکن‌های اقیانوس آتلانتیک می باشد.
اروپا به علت اینکه در جهت مخالف دنیا قرار گرفته است ، کم ترین تأثیر را از ال نینو نوسان جنوبی (اِنسو) خواهد دید. در مناطق حاره ای و تحت حاره ای تأثیر مرگ‌بار ال نینو مشهودتر است . در این نواحی ال نینو در ایجاد جنگ های داخلی تأثیرگذار است. “سولومون سیانگ “در دانشگاه کلمبیا براساس تحقیق سال ۲۰۱۱ نشان داد از بین ۲۵۰ مناقشه در طول سال های ۱۹۵۰ تا ۲۰۰۴ ، پنجاه مناقشه و درگیری مربوط به ال نینو بوده که علت آن خشک‌سالی و آسیب به بخش کشاورزی ، عدم اشتغال و تأثیرات روانی گرم شدن آب و هوا بوده است .
سیانگ اضافه می کند ؛ براساس داده های تاریخی گرمایش ۰٫۸ (درجه سانتی‌گراد)اقیانوس آرام باعث افزایش خطر ۱۵ درصدی مناقشات و درگیری و جنگ ها در مناطق حاره ای می شود.
سفیدشدن مرجان های دریائی (Caral Bleaching) براثر رویداد ال نینو
در طول یک رویداد ال نینو ، مرجان های دریائی به علت جلبک های دریائی که با آنها همزیستی دارند ، دچار استرس می شوند و این به علت بالا رفتن دمای آب ، نور و کمبود مواد غذایی به وجود می آید . در واکنشی متقابل مرجان ها به این تغییرات دمای اقیانوس و گرم شدن آن واکنش نشان می دهند و باعث راندن جلبک های دریائی می شوند که در درون بافت مرجانی زندگی می کنند و هنگامی که جلبک ها به بیرون راه اندازی می شوند ، مرجان های دریائی سفید رنگ شده و نسبت به شرایط سخت دریائی ضربه پذیر می شوند .
اگر سفید شدن مرجان ها اندک باشد آسیب جدی نیست ولی هنگامی که سفیدشدن طولانی و شدید باشد ، مرگ مرجان ها پیش می آید و تمام تپه های دریائی که زیست‌گاهی برای آبزیان است ، دچار فرسایش می شوند و آسیب جدی می بینند.
در حال حاضر (سال ۲۰۱۵) این سومین روند سفیدشدن مرجان ها (Caral Bleaching) در طول تاریخی است که داده های ال نینو جمع آوری می شود. این سفیدشدن مرجان ها نواحی وسیعی از جزایر هاوائی را دچار خطر می کند و مناطق دیگری که این ریسک وجود دارد ، هائیتی ، جمهوری دومینیکن ، پورتریکو ، ویرجین آیلند در ایالت متحده است . الگوهای آب و هوائی تأکید می کنند که ال نینوی قوی باعث سفید شدن مرجان ها در اقیانوس هند و جنوب شرقی اقیانوس آرام در طول سال ۲۰۱۶ خواهد شد.

کاهش کیفیت حیات آبزیان در طی رویدادهای ال نینو
آب های خنک و غنی از مواد غذایی که در شرایط نرمال از عمق اقیانوس به سطح می آیند ، زندگی آبزیان دریائی را شکوفا می کنند ولی هنگامی که فاز گرم اِنسو(ال نینو) در جریان باشد ، مواد غذایی سرشار برای حیات آبزیان به عمق اقیانوس می روند و پلانکتون ها که منبع غذایی مهمی برای تغذیه ماهیان دریائی هستند ، با افزایش درجه حرارت اقیانوس سرعت‌شان از حد طبیعی بیشتر می شوند و ماهیان امکان استفاده از آنها را پیدا نمی کنند در نتیجه یا تلف می شوند یا به نواحی دورتر مهاجرت می کنند . این امر باعث می شود که صنعت ماهی‌گیری در کشور پرو و قسمت هایی از آمریکای جنوبی با مشکل کمبود ماهی مواجه شوند . این زنجیره باعث کاهش شیرهای دریائی و ستاره دریائی می شود در عین حال ماهیان به اندازه کافی رشد نمی کنند وحتی در آلاسکا و هاوائی ماهی‌گیران با تعداد اندک و سایز کوچک ماهیان مواجه هستند .

« تأثیر ال نینو بر تمامی نقاط جهان»
*هاریکن ها و تایفون ها(تندبادهای شدید) در اقیانوس آرام
آب گرم غیر معمول که ال نینو به شرق و قسمت مرکزی اقیانوس آرام می آورد باعث ایجاد هاریکن ها و تایفون های بیشتر از حد معمول می شود که شدتش از تندبادهای با میانگین معمول بسیار بیشتر است.
هاریکن “لیندا” دومین هاریکن قدرتمندی است که در اقیانوس آرام شرقی ثبت شده است و در طی رویداد ال نینوی ۱۹۹۷ رخ د اد. سرعت این هاریکن km/h 298(کیلومتر بر ساعت)و فشار مرکزی ۹۰۲mb (میلی بار) بود که در ۱۲ سپتامبر ۱۹۹۷ در جنوب کالیفرنیا و جنوب غربی مکزیک خسارت به بار آورد. تلفات جانی نداشت و خسارتش برای ایالت متحده ۲۰۳ میلیون دلار بود . بنابر این پیش بینی که اقیانوس آتلانتیک ، هاریکن‌هایش با ال نینو کاهش می یابد ولی علت عدم شباهت ال نینوها به هم ممکن است هاریکن هائی از اقیانوس آرام برای ایالت متحده خسارت آور باشد . در هر حال بسیاری امیدوارند تا ال نینوی شدیدی بتواند خشک‌سالی کالیفرنیا را پایان دهد.
*سیل در آمریکای جنوبی
تأثیر ال نینو به روی الگوهای آب و هوائی اغلب در کشور پرو و کشورهای اطراف آن شدیدتر است.
آب های گرم غیر معمول در سراسر سواحل استوائی اقیانوس آرام در آمریکای جنوبی به علت بخار شدن ، با بارش های شدید و غیر منتظره در این نواحی باعث غافلگیری می شود.
دو سیل مرگ‌بار در تاریخ اکوادور در طی رویداد ال نینوی قوی رخ داد : در نوامبر ۱۹۹۸ (۳۰۷ کشته) و اکتبر ۱۹۹۹ (۲۱۸ کشته) برای کشور پرو هم مرگ‌بارترین سیل در طی رویداد ال نینوی ۱۹۹۷ رخ داد که در آن ۵۱۸ نفر کشته شدند.
براساس گزارش آسوشیتدپرس (AP) ، مطالعه ای که توسط سازمان ملل انجام گرفت اعلام داشت که ال نینوی ۹۸-۱۹۹۷ برای کشور بولیوی ، کلمبیا، اکوادور ، ونزوئلا و پرو در حد ۱۱ میلیون دلار خسارت به بار آورده است . در جولای ۲۰۱۵ کشور پرو برای ۱۴ ایالت از ۲۵ ایالت کشورش اعلام وضعیت فوق العاده کرد و تقریباً ۷۰ میلیون دلار بودجه برای مقابله با بارش ها در پاییز و زمستان مهیا دید. برای این امر لایروبی بستر رودخانه ها از موانع و ایجاد استهکامات برای خارج نشدن سیل از مسیر را به انجام رسانده اند.
*ال نینو و خشک‌سالی
در طی رویداد ال نینو نواحی غرب اقیانوس آرام (اندونزی – استرالیا) دچار خشکی هوا و خشک‌سالی می شوند. خشک‌سالی و به تبع آن آتش سوزی های ۹۸- ۱۹۹۷ که آسیب ۳/۹ میلیارد دلاری وارد آورد.
ال نینو در حال حاضر (۲۰۱۵) بخش‌هائی از جنوب و شمال استرالیا را در بر گرفته است .
“اندرو اتکینز” سرپرست پیش بینی آب و هوای استرالیا در مصاحبه با AP (آسوشیتدپرس) اعلام کرد شروع ال نینو ممکن است باعث کاهش یک درصدی GDP (تولید ناخالص داخلی) در استرالیا شود.
براساس گزارش فائو (سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل) هوای خشکی که توسط ال نینوی ۱۶- ۲۰۱۵ ایجاد شده است باعث کاهش ۶۰ درصدی محصول ذرت و ۸۰ درصد حبوبات در سرتاسر کشورهای آمریکای مرکزی همچون السالوادور ، هندوراس و نیکاراگوآ شده است.
آندرو اتکینز معتقد است که ال نینوی ۱۶-۲۰۱۵ بالاترین تأثیر را به روی آب و هوای استرالیا خواهد داشت . از آنجائی که از نظر تاریخی استرالیا قابل تغییرترین آب و هوا در سیاره زمین را دارد ، باعث کاهش باران در جنوب کشور که جمعیت زیادی دارد می شود و بالاترین گرمای ممکن را در پی خواهد داشت.
*ال نینو و اختلال در مونسون‌های هند
دکتر”نیک کلیگامن” ، کارشناس ال نینو در دانشگاه Reading انگلیس می گوید : دو سوم (۷۵ درصد) مزارع هندوستان فاقد آب یاری هستند و اتکاء آنها فقط به بارش باران است. حتی پیش‌بینی ۵ درصد کاهش در باران‌ های موسمی می تواند تأثیر عمیقی به روی بخش کشاورزی بگذارد و ۱۰ درصد کاهش مونسون در هند یک خشک‌سالی رسمی است . براساس آمار اول اکتبر ۲۰۱۵ ، امسال مونسون در هند ۱۴% پایین تر از حد نرمال بوده است.
الگوی گردشی آتمسفری که توسط یک رویداد ال نینو ایجاد می شود معمولاً باعث کاهش باران های مونسونی در هند می شود.
براساس EM-DAT (پایگاه اطلاعات اضطراری) بیش از ۴۲ میلیون نفر در هند بین سال های ۲۰۱۴-۱۹۰۰ براثر خشک‌سالی مردند که بیشتر آنها به خاطر سال های ال نینو و کاهش باران های مونسونی در هند بوده است . برطبق قرائن با این رویداد ال نینوی ۱۶-۲۰۱۵ مونسن های هند نیز کاهش شدیدی خواهند داشت.
دلیل اینکه چگونه در هند مونسون ایجاد می شود این است که چون شبه قاره‌ی هند از یک طرف به خشکی و از سه قسمت با آب مجاور است ، از طرف خشکی به رشته کوه‌های بلند هیمالیا منتهی می شود و پتانسیل زیادی برای بالا رفتن رطوبت در تابستان را دارد که باعث افزایش درجه حرارت بالا و ایجاد شرایط شرجی می شود و رطوبت زیاد ایجاد شده در عصر و شب باعث بارش های سیل آسا موسوم به مونسون می شود.
*تأثیرات ال نینو بر روی اقتصاد جهانی
ال نینو فراسوی خشک‌سالی ، سیل ، آتش‌سوزی ، بادهای طوفان زا و افزایش درجه حرارت زمین ، باعث تغییراتی در چندین جنبه‌ی دیگر زندگی در سراسر جهان خواهد شد.
از تأثیرات ال نینو بدون شک ارتباط آن با افزایش قیمت ها و هزینه های گوناگون در سرتاسر جهان خواهد بود.
*قیمت مواد غذایی و هزینه های گوناگون
افزایش قیمت اجناس به علت اینکه مواد اولیه بر اثر رویداد ال نینو کاهش می یابد مشهود است. در بخش کشاورزی در عرض سپتامبر ۲۰۱۵ بررسی نشان می دهد قیمت مواد لبنی ۳۶ درصد ، شکر ۳۱ درصد ، روغن پالم ۱۳ درصد، گندم ۱/۶ درصد افزایش داشته اند .
با کاهش باران در کشور غنا که تولید کننده‌ی عمده‌ی دانه های کاکائو است ، به نظر می رسد تولید بیش از حد کاهش یابد . در عین حالی که بدون وجود ال نینو هم کمبود کاکائو و افزایش قیمت شکلات وجود دارد.
دانه های قهوه نیز به نظر می رسد کمیاب‌تر شوند . از دو نوع دانه قهوه که می توان از آن قهوه تهیه کرد ، هر دو با وجود تغییرات ال نینو دچار مشکل خواهند شد.
دانه ربوستا (robustabeans) که در ویتنام رشد می کند با خشک‌سالی مواجه شده است و دانه عربی (Arabica beans) که در آفریقای شمالی رشد می کند مقدار کافی باران دریافت می کند ولی با این وجود کمبود قهوه محسوس است. با این وجود حتی با افزایش قیمت مواد غذایی ، ال نینو اقتصاد جهان را به تحرک نمی اندازد.
*ال نینو : شرور یا میهمان خوشایند؟
یک ال نینوی قوی می تواند برای اقتصاد ایالت متحده دارای سودمندی باشد . براساس آنالیز “استانلی چانگنون”که متخصص هواشناسی است در سال ۲۰۰۴ در بولتن انجمن مترولوژیکال آمریکا به چاپ رسید ، تخمین می زند که تغییرات آب و هوائی مربوط به ال نینوی بزرگ ۹۸-۱۹۹۷ در حدود ۴ میلیارد دلار به آمریکا آسیب وارد کرد ولی حدود ۱۹ میلیارد دلار سود این ال نینو برای ایالت متحده بوده است و در ضمن به علت اینکه زمستان بسیار سردی هم به وجود نیامد ، جان هزاران انسان از سرما نجات یافت . در کل ایالت متحده یکی از بزرگ‌ترین کشورهایی است که از ال نینو در قیاس با دیگر کشورهای جهان سود می برد.
ال نینو و تأثیرات آن در ایران و خاورمیانه:
با وجود اعلام آماده باش و هشدار وزارت نیرو و ستاد بحران برای احتمال وقوع زمستانی سرد ، سازمان هواشناسی پیش بینی متفاوتی را مطرح کرد.
“احد وظیفه” کارشناس این سازمان گفت که پاییز و ماه‌های اول زمستان نه تنها سردتر نخواهد شد بلکه از حد نرمال ۱ تا ۵/۱ درجه سانتی‌گراد گرم‌تر نیز خواهد بود.
با وجود این که سازمان هواشناسی ایران می گوید :”زمستان سردی در پیش رو داریم” ، شبکه خبری الجزیره به نقل از اداره ملی اقیانوس و هواشناسی آمریکا (NOAA) گزارش داد که ایران و خاورمیانه در معرض نوسانات متضاد آب و هوائی ال نینو قرار دارند.
“مجیدآزادی” مدیر گروه پژوهشی و هواشناسی دینامیک و هم دیدی پژوهشکده هواشناسی و علوم جوی می گوید؛ “ال نینو گاهی موجب افزایش بارش و گاهی نیز منجر به کاهش بارش می شود بنابراین نمی توان درباره‌ی تأثیر ال نینو بر بارش با قاطعیت سخن گفت”.
پیش بینی اداره‌ی هواشناسی تهران بر این پایه است که ال نینو امسال قوی تر از حد نرمال خود خواهد بود (ال نینوی ۱۶-۲۰۱۵) و بنابراین می توان سالی پر بارش از حد طبیعی را پیش بینی کرد و می توان شاهد افزایش ۱۰ تا ۲۰ درصدی بارندگی نسبت به ۳۰ سال اخیر بود.
به گفته کارشناسان محیط زیست اگر سال آبی ۹۵-۱۳۹۴ بارندگی به حد مناسبی نرسد ، خشک‌سالی بیش از پیش برای کشور تبدیل به بحرانی بزرگ خواهد شد.
دکتر”محمدرضا شکری” اکولوژیست دریا می گوید که به طور حتم بروز ال نینو برای ایران توأم با بارش های سنگین خواهد بود . با وجود سرگیجه‌ی ال نینو در ایران ، شکری عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی افزود ؛ اعلام زمان وقوع ال نینو به عهده سازمان هواشناسی است.
“داوود پرهیزکار” رئیس سازمان هواشناسی کشور معتقد است که یک ال نینوی قوی شکل گفته است و بیشتر مدل های جوی – اقیانوسی پیش بینی می کند که این پدیده تا پایان زمستان استمرار داشته باشد و در طول بهار سال آینده تضعیف شده و ازبین برود.
به گفته وی ال نینو (اِنسو) همواره در مناطق استوائی اقیانوس آرام حضور دارد . این پدیده به هیچ عنوان از محل خود خارج نمی شود و تنها در منطقه استوائی اقیانوس آرام جا به جا می شود . بنابراین آمدن اِنسو یا ال نینو به ایران یک حرف غیر علمی بوده و امکان‌پذیر نیست.
“عمر باردو” دانشمند WMO (سازمان هواشناسی جهانی) معتقد است در حالی که پیش بینی دقیق ناپایداری ها و ناهنجاری های آب و هوائی پیش از فرارسیدن فصل سرما بسیار دشوار است، آب و هوای غیر معمول زمستان پیش رو در کشورهای خاورمیانه تعجب آور نخواهد بود.

گردآوری و ترجمه : محمد اسماعیلی
                       دیماه ۱۳۹۴

منابع:
۱-www.vox.com/2015/8/17/9164499/el-ni-nono-2015
2-http://www.windows 2 unirerse.org/earth/Aatmosphere/walker¬_circulation.html
3-http://wunderground.atavist.com/el-nino-forecast
4-…www.noaanews.noaa.g
5-www.cnn.com/2015/08/13/weather/el-nino-2015
6-www.scientificamerican.com/article/el-nino-officially
7-www.theguardian.com>….>Elnino southern oscillation
8-airsea-www.Jpl.nasa.gov/ENSO/elnino.html
9-www.asiran.com
10-www.hamshahrionline.ir/details