امروز در آخرین بخش از مجموعه گزارشات شانزده‌گانه (۱۶ یال) دماوند به شرح صعود ۴ مسیر «تخت‌فریدون، تیغه‌های شمالی، وزمین‌چال و آب‌گرم» خواهیم پرداخت.
 

همانگونه که قبلاً توضیح داده شد، این مسیرها در سال ۱۳۸۴ توسط زنده‌یاد ابراهیم شیخی، ناصر جنانی و ذبیح‌ا… حمیدی در قالب تیمی از خانه کوهنوردان تهران به مناسبت سومین سال خاموشی کوهنورد فقید و برجسته، زنده‌یاد جلال رابوکی طی شانزده هفته «پی‌درپی» و با روش سرعتی و یک‌روزه (تهران به تهران) صعود شد.
 

هفدهم خرداد ۱۳۹۳ مصادف با ششمین سال درگذشت کوهنورد نامی و سرعتی ایران، زنده‌یاد ابراهیم شیخی می‌باشد. به همین مناسبت و در جهت اعتلای نام این کوهنورد ملی، گزارش شانزده یال دماوند برای اولین بار در فضای مجازی و در سایت باشگاه اسپیلت منتشر شد.
 

شنبه هفدهم خرداد ماه، شرح‌حال این کوهنورد بااخلاق و توانمند کشور در همین سایت منتشر خواهد شد. این بیوگرافی به روایت یکی از همنوردان نزدیک ایشان، آقای جلیل صفرعلیزاده خواهد بود. کسی که در آخرین صعود ابراهیم شیخی و دقایقی قبل از مرگش در کنار او حضور داشت و از نزدیک شاهد به اوج رسیدن روح این کوهنورد فقید از پهنه کوهستان به دیار ابدیت بوده است.

ذ. حمیدی
۱۲ خرداد ماه ۱۳۹۳

مسیر صعود چهار یال شمال شرقی و شرق

(از راست به چپ: یال های تخت فریدون ـ تیغه های ملار ـ وزمین چال و آبگرم)

سیزدهمین صعود: یال تخت فریدون (مسیر شمال‌شرقی) ـ ۸۴٫۶٫۴
جبهه‌های جنوبی، غربی و شمالی را طی کرده‌ایم و اکنون به شرق دماوند رسیده‌ایم. ۴ مسیر دیگر باقی‌مانده است. آن هم به قول آقای شیخی مسیرهای طولانی و مشکل دماوند که اولین آنها مسیر شمال‌شرقی (تخت‌فریدون) می‌باشد. این مسیر در شرق دماوند از شهرت بسیاری برخوردار است و یقیناً همنوردان بسیاری آن راصعود نموده‌اند که معمولاً از روستای گزانه آغاز می‌گردد.
 

ولی ما بخاطر کوتاه کردن مسیر طولانی آن (جهت صعود یک‌روزه) برنامه‌ریزی کردیم که آن را از مسیر معدن ملار صعود کنیم. از آب‌گرم لاریجان، جاده‌ای به طول ۳ کیلومتر تا روستای ملار کشیده شده است که تنها روستای شرق دماوند در آن ارتفاع می‌باشد. قبل از ورود به روستا جاده معدن به طرف دره وزمین‌چال منحرف می‌گردد که کاملاً مشخص است. بعد از حدود ۸ کیلومتر به معدن پوکه ملار که کاملاً فعال است می‌رسیم. بعداز صبحانه بطرف شمال البته به شکل تراورس حرکت می‌کنیم. وقتی به لبه دره یخار می‌رسیم از راه پاکوب قدیمی و نیمه‌مخفی آن به طرف دره سرازیر می‌شویم. بعداز نیم ساعت دره یخار را قطع کرده (در این قسمت دره یخار بسیار باریک می‌شود) و به طرف چشمه پهن‌کوه که اکنون در بالادست ما می‌باشد صعود می‌کنیم و از آنجا بلافاصله به طرف پناهگاه تخت‌فریدون حرکت کرده، در پناهگاه پس از استراحتی کوتاه برای صعود به قله آماده می‌شویم.
 

هنگام رسیدن به ارتفاع حدود ۵۰۰۰ مترکه به بام‌برفی مشهور است، به دو نکته قابل توجه پی‌می‌بریم:
۱- تلاقی ۳ یخچال عظیم: یخار، دبی‌سر و سیوله در قسمت‌های بالا، اُبهت دماوند را بیش از پیش می‌نمایاند.   
۲- در صعودی که چند هفته پیش به آرارات داشتم، ملاحظه کردم قسمت آخر آن مسیر (۱۵۰ متر آخر) از یخ محکم و قابل‌توجه‌ای برخوردار است. به این فکر افتادم چرا در دماوند به‌خصوص در این قسمت یعنی بام‌برفی، ما از داشتن چنین یخ سبز و محکمی بی‌بهره هستیم؟ که اگر چنین می‌بود با توجه به شیب‌های انتهائی این مسیر، صعود قله دماوند از مسیرهای شمالی و شمال‌شرقی بسیار فنی و مشکل می‌نمود. بعد از مشورت با دوستان به این نتیجه رسیدیم که: گوگردی و نیمه‌فعال بودن حالت آتش‌فشانی قله دماوند و حرارت ناشی از آن که در دودکش بزرگ مسیر جنوبی کاملاً مشهود است، می‌تواند دلیلی باشد برآن که یخچال‌های دماوند در ارتفاع بالا کمتر یخ‌زده و ضخیم می‌باشند. بعد از صعود قله از مسیر جنوبی به طرف مسجد برگشتیم.
 

هوای امروز کمی سرد و نیمه‌ابری بود.

چهاردهمین صعود: یال تیغه‌های ملار (مسیر شرقی ۱)  ـ ۸۴٫۶٫۱۱
بالاخره به مشکل‌ترین یال دماوند رسیدیم. یالی که از ارتفاع حدود ۴۵۰۰ الی ۵۵۰۰ به شکل تیغه‌ای، با عرضی بسیار باریک، ریزشی، سهمگین و خطرناک تا قله ادامه دارد و الزامیست که فرد صعودکننده آشنایی به اصول اولیه سنگنوردی داشته باشد. خوشبختانه هر ۳ نفر ما قبلاً این مسیر را صعود کرده‌ایم.
 

برای رسیدن به ابتدای این مسیر به معدن ملار می‌رویم و از آن جا روی یالی که کاملاً مشخص و بالای معدن است به راه می‌افتیم. درحقیقت این یال فقط با یک دره از یال اصلی دره‌ یخار فاصله دارد و آنها را از هم جدا کرده است که در ارتفاع حدود ۴۵۰۰ متری هر دوی این یال‌ها به هم می‌رسند و مسیر روی یال اصلی غربی یخار ادامه پیدا می‌کند.
 

سمت راست این یال (شرق) دره یخار و سمت چپ (غرب) دره شرقی دماوند و یخچال عظیم آن قرار دارد.
 

چون درچند روز قبل در ارتفاعات بارندگی داشته‌ایم، اکثر سنگ‌های غلتان مسیر اصطلاحاً زیرشان شسته شده بود و بسیار خطرناک‌تر از گذشته جلوه می‌نمود. با بی‌احتیاطی من ریزشی نسبتاً بزرگ در ابتدای کار روی داد که دانستیم باید احتیاط بیشتری به خرج دهیم.
 

آقای شیخی طبق معمول در جلو تیم به شناسائی مسیر مشغول بود. این مسیر در دو نقطه، فرودی نسبتاً بزرگ دارد. اوّلی زمانی است که دهلیزهای غربی دره یخار نمایان گشته است و ما تقریباً روی آنها قرار داریم. (ارتفاع ۴۸۰۰) دهلیزهایی با شیب‌هائی حدود ۷۵ الی ۹۰ درجه. بعد از این فرود به زیباترین قسمت صعود می‌رسیم که تقریباً می‌توان گفت کلید عبور مسیر می‌باشد و بدین ترتیب است که می‌باید سنگی نیمه‌کلاهکی را در آن ارتفاع (۵۰۰۰) و روی آن یال تیغه‌ای صعود کرد. سنگی که در انتهای دیواره‌های دهلیز شرقی دره یخار واقع است. دیواره‌ها و یخچال‌هائی به طول صدها متر که هرگز به طور کامل صعود نشده است.
 

بعد از صعود این قسمت دومین فرود آغاز می‌گردد که حدود ۲۰۰ متر ادامه دارد. سپس صعودی دیگر و این بار برلبه و پیشانی منتهی‌علیه شرق بام‌برفی. بعد از صعود این قسمت است که حوضچه‌ها و برج‌های گوگردی شرق دماوند نمایان می‌گردد که منظره‌ای زیبا و بی‌نظیری است. صعود کامل این تیغه‌ها زمان زیادی را از ما می‌گیرد ولی از این جا به بعد می‏توان سرعت را کمی بالا برد. روی یال اصلی که قرار می‌گیریم، دوباره همان راه پاکوب مشترک ۴ مسیر پیدا می‌شود که نوید پایان راه است. تپه گوگردی را از شرق آن صعود می‌کنیم و بعد از گذشتن از دودکش گوگردی بزرگ به قله‌ی پر آوازه‌ی دماوند می‌رسیم. این بار نیز از مسیر جنوبی باز می‌گردیم.

پانزدهمین صعود: یال وزمین‌چال (مسیر شرقی ۲) ـ ۸۴٫۶٫۱۸
دره بزرگی که یخچال شرقی در آن واقع است، از طرف شرق به یال تیغه‌ها و از طرف غرب به یال وزمین‌چال وصل می‌گردد و این دره در قسمت‌های پایین با حفظ ظاهر خود به عنوان یک دره عظیم، یخچالی و سنگلاخی به جاده معدن ختم می‌گردد. درست در سمت غربی این یال می‌توان مسیر صعود وزمین‌چال را انتخاب نمود. دومین مسیری که می‌شود جهت صعود این یال انتخاب کرد قبل از روستای ملار و از کنار جاده می‌باشد. از آن مکان راه پاکوبی ما را به چراگاه‌های وزمین‌چال که روی یال‌های نسبتاً مسطح و زیبایی قرار دارد می‌رساند. درگذشته با یک شب‌مانی در زیر سنگی بزرگ در ارتفاع حدود ۳۸۰۰، ۲ روزه این یال را صعود می‌کردند. «زیرسنگی» در دره‌ای فرعی و در غرب دره شرقی واقع است که به راحتی می‌توان آن را پیدا کرد.
 

ولی سومین راهی که می‌شود این مسیر را صعود نمود و ما آن را انتخاب کردیم، از معدن ملار می‌باشد. بعد از معدن باید به سمت غرب تراورس کرد و در درون دره‌ای نسبتاً باریک ادامه مسیر داد. پس از مدتی یالی دیگر از غرب را انتخاب کرده به پیش می‌رویم تا به آخرین یال کناری دره شرقی برسیم. با عبور از میان سنگ‌های ریزشی و غلتان می‌توان تقریباً در ارتفاع ۴۰۰۰ متر، بعد از دو ساعت کوه‌پیمایی دره را قطع کرد و به اول بخش‌های میانی وزمین‌چال در غرب دره شرقی رسید.
 

از آن جا به بعد راه پاکوبی وجود دارد که تا اول یال گدازه‌ها ادامه دارد. همان طور که قبلاً ذکر شد این جا راهی است که سه مسیر بزمین‌چال، آب‌گرم و پادگان به طور مشترک تا قله ادامه پیدا می‌کنند.
 

جهت اطلاعات بیشتر لطفاً به گزارش برنامه دهمین صعود (یال پادگان) مراجعه نمایید.

شانزدهمین (آخرین) صعود: یال آب‌گرم (مسیر شرقی ۳) ـ ۸۴٫۶٫۲۵
ساعت ۴ بعدازظهر، آقای ناصر جنانی و ابراهیم شیخی در حال نصب تابلوی فلزی بر روی صخره‌ای در قله دماوند هستند که به نام جلال رابوکی مزین است. مضمون تابلو چنین است: «صعود ۱۶ یال دماوند یادواره زنده یاد جلال رابوکی ـ خانه کوهنوردان تهران، تابستان ۸۴». دوستی دیگر در حال فیلم گرفتن و من ناظر هر سه آنها و با خود می‌گویم: «بالاخره تمام شد.» امروز یکی از زیباترین روزهای دماوند بود با هوائی بسیار دلپذیر و مناسب صعود.
 

بعد از نصب تابلو وگرفتن عکس در حالی که چشمان هر سه‌مان از اشک شوق و شور و تأسف لبریز است، آماده می‌شویم تا قله را ترک کنیم، ولی پای رفتن نداریم زیرا نمی‌دانیم چگونه باید سپاسگزار دماوند باشیم که اجازه داد ۱۶ بار از مسیرهای مختلف آن صعود کنیم و یاد آن یار سفر کرده را که بسیار غریبانه رفت و کسی بدرقه‌اش ننمود، زنده نگه داریم. او که فرزند دماوند بود، در دماوند شکوفا شد و در دماوند پژمرد. او که بیش از هر کس دیگر دماوند را می‌پرستید و عاشقانه صعوداش می‌کرد. او که ۴ مسیر دماوند را در ۲۶ ساعت طی کرد (صعودی افلاطونی) او که در ارتفاعات دماوند (بعد از ۵۰۰۰) به توانائی مضاعفی می‌رسید و او که در یک سال ۵۰ بار قله را در فصل‌های مختلف صعود نمود و عدد صعودهایش را به رقم نجومی ۴۰۰ رسانید و او که عاشق دماوند بود و:
 

اوکه در شادی پرکشیدن خویش     با دماوند تا ابد در باد می‌رقصد

خلاصه وضعیت مسیر آب‌گرم:
اول جاده ملار جاده‌ای فرعی وجود دارد که روستای آب‌گرم‌پایین را به آب‌گرم‌بالا می‌رساند. در آنجا امامزاده‌ای وجود دارد به نام «قنبرعلی» که محل مناسبی جهت اسکان می‌باشد. بالای این امامزاده راهی است که به دره‌ای ختم می‌شود که بالای باغ‌های روستاست. از آن دره راه پاکوبی تا بالای گردنه و روی خط‌الرأس کشیده شده است. این خط‌الرأس به مانند دیواری ما بین منطقه شرقی (وزمین‌چال) و جنوب‌شرقی (آب‌گرم) است.
 

این یال بلند و طولانی تا قسمتی که به یال پادگان وصل شود ادامه دارد که بیشتر کوهنوردان بعد از طی قسمتی از این یال، این مسیر را در ارتفاع حدود ۳۷۰۰ متر به طرف مسیر وزمین‌چال تراورس می‌نمایند و از آنجا اقدام به صعود می‌کنند. ولی تیم ما این تراورس را انجام نداد و تا انتهای یال اصلی مسیر را صعود نمود. ناگفته نماند قسمت‌های انتهائی این یال ریزشی است و سنگ‌های غلتان بیشماری در سرراه خود دارد که عبور از آنها باید با احتیاط و با طی زمان بیشتری صورت گیرد. بعد از رسیدن به یال پادگان و هم‌مسیر شدن با آن، برای شانزدهمین بار به بام ایران صعود کردیم (جهت اطلاع از چگونگی ادامه مسیر به گزارش دهمین صعود یال پادگان مراجعه فرمائید)
 

و آخرین سخن:
با کسب اجازه از محضر دو کوهنورد باسابقه و پیش‌کسوت، آقایان ابراهیم شیخی و ناصر جنانی که افتخار نوشتن این مطالب را به بنده دادند با بیتی از حافظ این گزارش را به پایان می‌رسانم:
 

در ره عشق نشد کس به یقین محرم راز     هر کسی بر حسب فکر گمانی دارد

ذبیح‌ا… حمیدی
     دی ۸۴

جهت دریافت جدول زمانبندی صعود ۱۶ مسیر قله دماوند میتوانید اینجا کلیک نمایید.