صد قله برتر ایران کدامند؟ (به قلم ذبیح‌ا… حمیدی)

تاکنون چه تعداد از قله‌های سرزمین‌تان را صعود کرده‌اید؟ سرزمینی که نیمی از مسافت آن را کوهستان‌های زیبا و دلفریب تشکیل داده است.
 

آیا می‌دانید چه تعداد قله بالای 3 و 4 هزار متری در جای جای این کشور از شرق و غرب، از جنوب و شمال و یا در مرکز آن قرار دارد؟
 

در جایی ذکر شده بود حدود 500 قله مرتفع در ایران وجود دارد که قابل صعود کوهنوردان است. ولی متأسفانه از ارائه آمار دقیق و نام قله‌ها پرهیز شده بود.
 

اگر تعریف قله را «یال‌های منفرد تشکیل‌دهنده آن و فاصله حداقل 100 متری قله‌ها با هم» بپذیریم، شاید بتوان با توجه به گستردگی خط‌الرأس‌های عظیم البرز و زاگراس و کوه‌های مرکزی و همینطور کوه‌های منفرد به عدد 400 رسید. ولی عدد 500 به نظرم کمی دور از ذهن است…
 

حال ببینیم کدام یک از این قله‌ها را می‌توان برتر شمرد و در عدد 100 جای داد.
 

در فهرستی که ملاحظه خواهید کرد نام یکصد قله برتر را گنجانده‌ام که خوشبختانه بیش از نود درصد آنها را صعود کرده‌ام.
(البته به جز این قله‌ها حدود 80 قله دیگر را صعود و حدود 90 قله دیگر را نیز شناسایی کرده‌ام که هنوز موفق به صعودشان نشده‌ام.)
 

معیار انتخاب یکصد قله برتر ایران به شرح زیر بوده است:
1-    شهرت
2-    مورد توجه کوهنوردان
3-    ارتفاع بالاتر
4-    پراکندگی در کل کشور
5-    قلل مهم و مرتفع استان‌ها

برای هر کدام از این قله‌ها شرح کوتاهی نوشته و ارتفاع تقریبی آنها را نیز ذکر کرده‌ام.
 

مطمئناً این جدول قطعی و بدون نقص نیست، لذا همنوردان گرامی می‌توانند اطلاعات دقیق‌تر را از طریق بخش دیدگاه‌های سایت و یا پست الکترونیکی email@espilat.com و یا نمابر 88313397 به ما ارسال کنند تا عیناً به نام خودشان در همین سایت منتشر شود.

حال با هم مروری داریم بر این صد قله (البته به ترتیب حروف الفبا):
آزادکوه ـ 4385 متر
آزاد و رها چون شاهزاده‌ای مغرور و گردن‌کج در البرز مرکزی

آسمان‌کوه ـ 3750 متر
قله‌ای منفرد در انتهای دشت لار که از چکادش بسیاری از قلل پیداست.

آلانه‌سر ـ 4072 متر
در علم‌کوه و در منطقه دلیر که به طور قطع می‌توان گفت پوشش گیاهی آن از نوعی «آلاله» در کوهستان‌های ایران بی‌نظیر و بی‌مانند است.

الوند ـ 3580 متر
تنها نام و شهرتش کافی است تا هر کوهنوردی که ابتدای راه این ورزش است را به شهر همدان، دیار کوهنوردان رهسپار کند.

بحرآسمان ـ 3900 متر
از قلل بی‌نظیر منطقه کرمان در منطقه ساردوئیه (بافت)

برف‌انبار ـ 3260 متر
بلندترین قله استان قم که صعودش در زمستان با ارزش‌تر است.

بزقوش ـ 3300 متر
در شهرستان سراب آذربایجان است که متأسفانه هنوز صعودش نکرده‌ام.

بزمان ـ 3500 متر
قله‌ای مرتفع در منطقه‌ای خاص ـ ایرانشهر

بِل ـ 3900 متر
بلندترین قله استان فارس که در نوروز 93 با یاران باشگاه اسپیلت صعود خواهیم کرد.

بلقیس ـ 3350 متر
قله‌ای مطرح در بین زنجان و تکاب و در کنار آثار باستانی تخت‌سلیمان

بُزابُن ـ 3500 متر
صعود این کوه زیبا و سرکش را در منطقه تاریخی اشکورات از دست ندهید.

بینالود ـ 3250 متر
بلندترین قله استان خراسان رضوی که صعودش در بهار لذت دیگری دارد.

پاشوره و عبرت ـ 3871 و …. متر
قللی زیبا در منطقه لاریجان جاده هراز

پالون‌گردن ـ 4250 متر
برسر سه‌راهی عظیمی در البرز مرکزی قرار گرفته است که از یک سو به قله خلنو، سوی دیگر به قله سینه‌زا و سوی سومش به قله نرگس‌ها می‌رسد.

پرآو ـ 3360 متر
شاید غارش مشهورتر از قله‌اش باشد. زیرا به اورست غارهای جهان شهرت دارد. نام اصلی قله پرآو «شیخ‌علی‌خان» و در منطقه کرمانشاه است.

پلوار ـ 4350 متر
قله‌ای که یک نگاه آن به کویر لوت و نگاه دیگرش به کوهستان‌های مرتفع کرمان است.

پهنه‌حصار ـ 3400 متر
قله‌ای زیبا و در حصار 4 منطقه سنگان (تهران)، وردآور (کرج)، کندر (جاده چالوس) و ارنگه (جاده چالوس)

تخت سلیمان ـ 4650 متر
قله‌ای باشکوه با نامی اساطیری در جوار علم‌کوه
(در بسیاری از نقشه‌ها، قلل علم‌کوه را در منطقه تخت‌سلیمان ذکر کرده‌اند.)

تِزِرجان ـ 4010 متر
یا برف‌خانه که قله‌ای بسیار زیبا و صخره‌ای در جوار شیرکوه یزد است.

تفتان ـ 3950 متر
بام استان سیستان و بلوچستان و زنده‌ترین آتشفشان ایران

توچال ـ 3970 متر
بام تهران و استثنایی برای یک پایتخت

جبال‌بارز ـ 3750 متر
قله‌ای مرتفع در شرق جیرفت (هندوستان ایران)

جهان‌شاه ـ 3050 متر
مرتفع‌ترین قله استان خراسان شمالی در نزدیکی اسفراین

چپکرو ـ 4091 متر
قله‌ای در البرز مرکزی و دور از دسترس که از هرسو صعودش کنی طاقت‌فرسا و طولانی است.

چهل‌تن ـ 3000 متر
قله‌ای منفرد در منطقه بکر تربیت‌حیدریه

چهل‌چشمه ـ 3200 متر
قله‌ای زیبا در کردستان که متأسفانه هنوز دیدارش دست نداده است.

چهل‌نابالغان (گرین) ـ 3650 متر
در خط‌الرأس گرین و نزدیکی شهر نهاوند و قله‌ای است که صعودش در فصل مناسب، بسیار دلچسب و عالی است.

چوپار ـ 4150 متر
یک خط‌الرأس صخره‌ای و منفرد که قله سه‌شاخ آن در منطقه ماهان (کرمان) در بین کوهنوردان بسیار قابل توجه است.

حوض‌دال ـ 4330 متر
اولین قله جنوبی خط‌الرأس عظیم دنا (مرزی میان استان‌های اصفهان، فارس، چهارمحال‌وبختیاری و کهکیلویه و بویراحمد)

خرسان‌ها ـ 4700 و 4750 متر
دو قله صخره‌ای و ریزشی در منطقه علم‌کوه که ما بین آن را ویرانه‌کوه می‌نامند. (یکی از سخت‌ترین مسیرهای عبوری بین دو قله …)

خرسنگ و جانستون ـ 3940 و 3960 متر
دو قله مرتفع و مشهور بر روی خط‌الرأس اصلی البرز مرکزی در نزدیکی پایتخت

خرونرو ـ 3534 متر
قله‌ای که اگر از سمت شمالی صعودش کنید چیزی کمتر از یک قله آلپ ندارد (جاده فیروزکوه ـ پل‌سفید)

خشچال ـ 3950 متر
در منطقه تاریخی الموت که از کنار دریاچه زیبای «اوان» صعودش آغاز می‌شود.

خلنو ـ 4383 متر
و با مسیر تیغه‌ای ژاندارک که عنوان بلندترین قله استان تهران را یدک می‌کشد.

دالاخانی ـ 3350 متر
قله‌ای در خطه کردستان و در جنوب شهرستان سنقر

درفک ـ 2720 متر
با ارتفاعی کم ولی بسیار جالب، متنوع و دیدنی برای هر کوهنورد (در نزدیکی شهر همیشه سبز و بارانی رشت)

دماوند ـ 5625 متر
شاه کوه ما ایرانیان با بیست مسیر صعود (یال، دره و یخچال)

دوبرار (قره‌داغ) ـ 4200 متر
با چندین قله 4000 متری که بلندترین آنها دو قله کنار هم به نام دوبرار است که در منطقه بین جاده هراز و فیروزکوه واقع است.

دوخواهران ـ 4250 متر
دو قله مرتفع در خط‌الرأس البرز مرکزی که یک طرف آن (غرب) دماوند و طرف دیگرش (شرق) چپکرو است.

دوزرده ـ 4150 متر
قله دوم منطقه زردکوه بختیاری که خوشبختانه همچنان بکر و کم‌تردد است.

دیوچال و اَویدر ـ 4250 متر
دو قله‌ای که به این سادگی تسلیم کوهنوردان نمی‌شوند. ریزشی و دوراز دسترس در منطقه علم‌کوه

زرین‌کوه ـ 3850 متر
یکی از کم‌نظیرترین نماها را از روی این قله می‌توان دید… اول دریاچه تار، در پس آن خط‌الرأسی به نام قره‌داغ و در نهایت دماوند باشکوه با رخ جنوبی و پرابهتش.

زرینه‌کوه ـ 4200 متر
یا ماسه‌چال که بازهم در خط‌الرأس اصلی البرز غربی که بعد از تونل کندوان به آن دست می‌یابیم. البته از منطقه دلیر و الیت نیز قابل صعود است.

ساد ـ 4013 متر
در همجواری قله شاه‌البرز در منطقه طالقان که واقعاً چیزی از آن کم ندارد.

سبلان ـ 4818 متر
سومین قله مرتفع ایران که دریاچه روی قله‌اش شهره خاص و عام است.

سرخاب ـ 3908 متر
بر روی خط‌الرأس البرز مرکزی قله‌ای بدین شکل صخره‌ای و دست‌به سنگ نمی‌توان «به سادگی» پیدا کرد. (گویی که در زاگرس کوهنوردی می‌کنیم.)

سرکچال ـ 4200 متر
از قله‌های مهم البرز مرکزی که صعود گرده شرقی آن در زمستان ارزش فراوانی دارد.

سماموس ـ 3720 متر
به قولی بلندترین قله استان گیلان. دور تا دورش جنگل و مرتع و زندگی است.

سَمبُران ـ 4090 متر
بلندترین قله اشتران‌کوه (زاگرس) زیبا و وحشی

سه‌کل ـ 3250 متر
سه قله صخره‌ای متصل به هم که در بین قلل منطقه پرآو و دیواره مشهور بیستون قرار گرفته است.

سهند و جام ـ 3535 و 3570 متر
دو قله کوه سهند که از زیبایی بسیار به عروس کوه‌های ایران مشهور شده است.

سیالان ـ 4175 متر
کوهی جادویی که از یک سو به منطقه تاریخی الموت و سوی دیگرش به دره بی‌نظیر دوهزار می‌رسد.

سیاه‌کمان ـ 4480 متر
خوش‌سیماترین قله منطقه علم‌کوه که از دور و از منطقه کلاردشت به خوبی دیده می‌شود.

سی‌چال ـ 3730 متر
شهرتش را مدیون پیست اسکی است که در دامان شمالی آن ساخته‌اند به نام «دیزین»

شاه‌البرز ـ 4045 متر
مرتفع‌ترین قله استان البرز با مسیری طولانی ولی زیبا و متنوع

شاهان‌کوه ـ 4044 متر
بلندترین قله استان اصفهان ـ صخره‌ای و زیبا

شاه‌دژ ـ 3100 متر
اگر می‌خواهید قله‌ای را کاملاً دست به سنگ صعود کنید، حتماً به سراغ این کوه در جاده چالوس ـ ارنگه بروید.

شاه‌کرم ـ 3310 متر
قله‌ای مرتفع در بین مناطق هشتگرد (قزوین) و طالقان که مانند دیواری عظیم این دو را از هم جدا کرده است.

شاه‌معلم ـ 3140 متر
کوهی مرتفع و زیبا در استان گیلان (ماسوله) که به نوعی مشهور به بلندترین قله آن استان است. گویا مقبره معلمی سخت‌کوش در این کوهستان قرار دارد.

شاهو ـ 3400 متر
مرتفع‌ترین قله استان کرمانشاه در شهرستان پاوه ـ روستای شمشیر

شاهوار ـ 3910 متر
بلندترین قله استان سمنان که در قاره‌ای به نام «شهر شاهرود» قرار دارد. یک سوی آن کویر و سوی دیگرش جنگل و دریا

شهباز ـ 3396 متر
بلندترین قله استان مرکزی ـ صخره‌ای و مناسب صعود در فصل‌های بهار و پاییز

شهیدان ـ 3600 متر
بلندترین قله استان آذربایجان غربی که قله‌ای مرزی است و مطمئناً از زیبایی‌های کوهستان‌های کردستان ترکیه بی‌بهره نیست. (این قله به نام دره‌اش در نقشه‌ها ذکر شده است.)

شیرباد ـ 3200 متر
بعد از پایان دره سرسبز شاندیز (مشهد) می‌توان به دامنه‌های این قله زیبا رسید و خیلی سریع به چکادش دست یافت.

شیرکوه ـ 4050 متر
بام استان یزد است و به همراه چند قله دیگر، کوهستانی منفرد را در میان چند کویر تشکیل داده است.

علم‌کوه ـ 4850 متر
دومین قله مرتفع ایران با مسیرهای فنی و متنوع صعود (یال، گرده، دیواره، صخره، دهلیز و …)

فاش‌مستان ـ 4450 متر
بلندترین قله خط‌الرأس دنا ـ زیبا، باشکوه و سرفراز

قالی‌کوه ـ 4050 متر
کوهی با رخی باشکوه در لرستان

قندیل ـ 3580 متر
کوهی مرزی و مرتفع در کوهستانی که زیبایی آن را بسیار شنیده‌ام و هنوز به دیدارش دست نیافته‌ام.

کبیرکوه ـ 3000 متر
بلندترین قله استان ایلام ـ نوروز 93 با یاران باشگاه اسپیلت صعودش خواهیم کرد.

کرکس ـ 3910 متر
در نطنز کاشان و قابل صعود در تمامی فصول

کرگز ـ 3600 متر
قله‌ای که بر روی آن بزرگ‌ترین رصدخانه خاورمیانه در حال ساخت است. در نزدیکی شهری به نام کامو، واقع در استان اصفهان

کول‌جنو ـ 3850 متر
آخرین قله شرقی خط‌الرأس اشتران‌کوه ـ کاملاً دیواره‌ای و صخره‌ای

کلون‌بستک ـ 4180 متر
بعد از گردنه دیزین اولین قله 4000 متری در خط‌الرأس طولانی البرز (از توچال تا آزادکوه) است.

کلونچی ـ 4237 متر
بلندترین قله زردکوه بختیاری که صعودش از طریق قلل دوزرده و شاه‌شهیدان به شکل خط‌الرأسی بسیار جالب است.

کمان‌کوه ـ 4246 متر
همسایه غربی آزادکوه که در فصل بهار بوی بهشت می‌دهد.

کورماکوه ـ 4030 متر
اولین قله منطقه علم‌کوه در خط‌الرأس شمال شرقی آن

گاوکشان ـ 3800 متر
بلندترین قله استان گلستان که در زمستان تبدیل به قله‌ای قدر می‌شود.

گردونه و مناره ـ 4460 و 4400 متر
قللی دیگر در منطقه علم‌کوه ـ این بار خط‌الرأس جنوب‌غربی

گرگ ـ 3600 متر
قله‌ای زیبا در منطقه جاده بلده که در آخرین خط‌الرأس شمالی البرز است.

گل‌زرد ـ 3700 متر
در منطقه پلور (جاده هراز) که غاری زیبا هم به همین نام دارد.

گل‌گل و گل‌گهر ـ 4070 متر
هر دو در منطقه چال‌کبود اشتران‌کوه (لرستان)، بسیار نزدیک به هم که از فرازشان دریاچه گهر نمای دیگری دارد.

گِنو و خورموج ـ 2300 و 2000 متر
دو قله در جوار خلیج‌فارس ـ اولی در نزدیکی بندرعباس و دومی در بوشهر

لاله‌زار (کوشا) ـ 4350 متر
کوهی بسیار زیبا و مرتفع در کرمان، در منطقه بافت

لشکرک‌ها ـ 4260 متر
این دو قله نیز در منطقه علم‌کوه واقع‌اند و مرز میان مناطق کلاردشت ـ طالقان و دلیر و الیت است.

منار ـ 3700 متر
نام این قله را هم بر روی البرزی مرکزی (پل‌خواب) جاده چالوس و هم در منطقه ایذه، مسجدسلیمان خوزستان به عنوان بلندترین قله استان شاهدیم.

مهرچال ـ 3950 متر
قله‌ای رفیع با همسایگان مرتفع (آتشکوه و پیرزن‌کلون) در منطقه رودبار قصران (تهران) البرز مرکزی

میشینه‌مرگ ـ 4050 متر
افسوس که تا نزدیک‌های این قله جاده‌ای غیرضروری و ناپسند کشیده شده است. (واقع در منطقه فیروزکوه)

ناز و کهار ـ 4090 و 4030 متر
اولین 4000 متری‌هایی که هر کوهنورد تهرانی بعد از توچال صعود می‌کند. جاده چالوس ـ روستای کلوان

ناظر بزرگ و کوچک ـ 4282 و 3910 متر
دو قله‌ای که اجرای هر کدام برنامه‌ای جداگانه را می‌طلبد. باشکوه در منطقه نمارستان (جاده هراز) که ناظر به رخ  شمالی دماوند است.

نای‌بند ـ 3000 متر
قله‌ای مرتفع در شرق کویر لوت و دور از دسترس

نرگس‌ها ـ 4200 متر
هم در غرب علم‌کوه و هم در البرز مرکزی قللی به همین نام داریم که هر کدام را صعود کنید چیزی از دیگری کم ندارد.

نیزوا ـ 3750 متر
در استان سمنان (بر روی این قله می‌توانید سنگ‌هایی را به شکل نیزه بیابید.)

هرزه‌کوه ـ 4260 متر
خط‌الرأسش دیواری است عظیم بین دو دره و دو رودخانه اصلی که ما تهرانی‌ها آب آن را مصرف می‌کنیم. یکی دره والنگرود و دیگری دره دریوک

هرم‌داغ و کسره‌داغ ـ 4650 متر
دو قله همجوار و مرتفع در نزدیکی سبلان که صعود یخچال‌های آن مورد توجه کوهنوردان است.

هزار ـ 4504 متر
مرتفع‌ترین قله استان کرمان و به قولی چهارمین قله مرتفع ایران بعد از قلل دماوند، منطقه علم‌کوه و سبلان

هزارمسجد ـ 3000 متر
در شمال‌شرقی‌ترین منطقه کشور، در خطه خراسان رضوی

هفت‌خوان‌ها
واقعاً اگر بخواهید همه آنها را صعود کنید، باید از هفت‌خوان رستم بگذرید. همه 7 قله ریزشی ـ صخره‌ای در ارتفاع بالای 4000 متر (در منطقه علم‌کوه)
(قله دیگری به نام هفت‌خوانی در منطقه جاده چالوس به ارتفاع حدود 3900 متر نیز وجود دارد.)

وروشت ـ 4030 متر
کوهی در یک منطقه بکر و جنگلی در جاده چالوس که توسط سازمان محیط‌زیست حفاظت می‌شود.

یخچال ـ 3580 متر
بلندترین قله منطقه الوند (همدان) با دره مرادبیک باصفایش

    سالم و برفراز باشید
    مؤسس و مسئول باشگاه اسپیلت
    اسفند 1392