این برنامه قرار بود با همراه صعود چند قله دیگر منطقه علم کوه همراه باشد که متأسفانه به دلیل نامساعد بودن وضعیت جوی و دلایل دیگر که در گزارش خواهید خواند ، فقط با صعود قله اصلی علم کوه به پایان رسید.
قبل ار ارائه گزارش به بحثی درخصوص کوه شناسی منطقه علم کوه می‌پردازیم.
لازم به ذکر است این مقدمه قبلا در همین سایت در تاریخ ۱ تا ۱۰ مرداد ۹۳منتشر شده است.

کوه‌شناسی علم کوه:
شاید اگر علم‌کوه در رشته‌کوه البرز وجود نداشت، به هیچ‌وجه نمی‌توانستیم البرز را از لحاظ سختی‌های مسیر صعود با رشته‌کوه رقیب خود یعنی زاگرس مقایسه کنیم. هرچه قدر در رشته‌کوه زاگراس با ستیغ و صخره و دیواره بیشتری روبرو هستیم، متأسفانه نظیر آن را کمتر در رشته‌کوه البرز می‌یابیم.
مسیرهای صعود در البرز (شرقی ـ غربی) بسیار ملایم‌تر و نرم‌تر از زاگرس (جنوبی ـ شمالی) است. البته به شرط آنکه علم‌کوه را درنظر نگیریم.
حال اینکه این منطقه استثنایی که اکثر مسیرهای صعود قلل آن، یخچالی ـ صخره‌ای و ریزشی است، چرا و چگونه در البرز شکل گرفته؟ سؤالی است که به نظر می‌آید آن را اهالی فن که همان زمین‌شناسان هستند، باید پاسخ بدهند.
علم‌کوه دارای ویژگی‌هایی است که آنجا را کاملاً منحصربه‌فرد و تبدیل به منطقه‌ای استثنایی نه تنها در داخل کشور، بلکه در کل منطقه کرده است.
وجود بزرگترین یخچال طبیعی ایران در علم‌چال و همچنین وجود بلندترین دیواره ۹۰ درجه‌ای (گرانیتی) و حدوداً ۷۰۰ متری که در خاورمیانه بی‌نظیر می‌باشد، این منطقه را به بهشتی برای کوه‌نوردان و سنگ‌نوردان ایرانی تبدیل کرده است.

قله علم‌کوه با ۴۸۵۰ متر ارتفاع که عنوان دومین قله مرتفع ایران بعد از دماوند را داراست، مانند مرکز هشت‌پایی است که خط‌الرأس‌های بسیاری به آن وصل شده‌اند:
۱- خط‌الرأس قلل کورماکو ـ کالاهو ـ کلجاران ـ سیاه‌قوک‌ها ـ رستم‌نیش ـ دندان‌اژدها ـ تخت‌سلیمان ـ شانه‌کوه ـ گرده‌آلمان‌ها ـ علم‌کوه
۲- خط‌الرأس قلل پسنده‌کوه ـ سیاه‌کمان (فرعی) ـ چالون ـ سیاه‌سنگ ـ شاخک ـ علم‌کوه
۳- خط‌الرأس قلل زرینه‌کوه ـ آلانه‌سر ـ لشکرک‌ها ـ گردونه ـ مناره ـ ستاره ـ خرسان‌جنوبی ـ ویرانه‌کوه ـ خرسان شمالی ـ علم‌کوه
۴- خط‌الرأس قلل اویدر ـ دیوچال ـ سامان ـ دشت‌حصارچال ـ مرجی‌کش ـ علم‌کوه
۵- خط‌الرأس قلل هفت‌خوان ـ خرسان جنوبی ـ خرسان شمالی ـ علم‌کوه
۶- خط‌الرأس فرعی انگشت‌خدا ـ نگین‌علم تا علم‌کوه
۷- خط‌الرأس فرعی تنگه‌گلو ـ سیاه‌سنگ ـ علم‌کوه
۸- خط‌الرأس فرعی میان‌سه‌چال ـ شانه‌کوه ـ گرده‌آلمان‌ها ـ علم‌کوه
اکثر این قلل بالای ۴۰۰۰ متر بوده و صعود هر کدام یک برنامه کوه‌نوردی محسوب می‌شود. در علم‌کوه بیش از ۴۰ قله بالای چهارهزار متر وجود دارد که تماماً در همین خط‌الرأس‌ها جای گرفته‌اند.
(بدون هیچ‌گونه ادعا و احیاناً فخرفروشی، مفتخرم به عنوان یک کوه‌نورد ایرانی تمام قلل علم‌کوه را طی سال‌های گذشته به کرات صعود کرده و اطلاعات ارائه شده صرفاً از تجربیات شخصی اینجانب می‌باشد.)

در این میان اشاره به دیواره علم‌کوه مهم و بسیار حائز اهمیت است که از دهه ۳۰ تاکنون کوه‌نوردان بسیاری از کشورهای آلمان، لهستان، فرانسه، ایتالیا و … ایران را به سوی خود جلب کرده و دارای مسیرهای فراوانی است که درجه صعود آنها متغیر و در بسیاری موارد در سطح بالایی قرار دارد.
تا قبل از سال ۱۳۶۵ صعود بر این دیواره در مدت ۳ الی ۴ روز انجام می‌گرفت و صعودی بسیار مشکل بود که با استفاده از ابزارهای فنی بسیار و به شکل کاملاً مصنوعی صورت می‌گرفت.
(در سال ۱۳۶۱ من به اتفاق همنوردم ناصر جنانی مسیر فرانسوی‌ها را در مدت ۳ روز صعود کردیم.)
در اواسط دهه شصت تحولی شگفت در سنگ‌نوردی ایران رخ داد و صعودهای یک‌روزه و حتی چندساعته بر روی این دیواره عظیم انجام گرفت و همچنین مسیرهای بسیاری توسط سنگنوردان ایرانی بر روی این دیواره گشایش یافت.
از دیگر مسیرهای فنی در علم‌کوه می‌توان به تیغه‌های دندان‌اژدها و ویرانه‌کوه اشاره کرد که عبور از هردو آنها نیازمند داشتن تجربه کافی و تکنیک‌های سنگ‌نوردی است. علاوه بر دیواره علم‌کوه، دیواره غربی (نگین) و یخچال اسپیلت و دیواره و یخچال تخت‌سلیمان (پاتخت) نیز دارای مسیرهای صعود فنی است که متأسفانه کمتر مورد توجه کوه‌نوردان قرار گرفته است.
(نام باشگاه اسپیلت از نام یخچال اسپیلت برگرفته شده که «اسپی=سفید» و «لت=تکه» به معنای تکه سفید که توضیحات آن در نشریه شماره ۲ باشگاه، بهار ۱۳۸۶ چاپ شده است.)

از چهار منطقه مرکزی و شمالی ایران می‌شود وارد علم‌کوه شد:
الف) از منطقه کلاردشت در جاده چالوس ـ مرزن‌آباد که مسیر صعود اصلی می‌باشد.
ب ) از منطقه دلیر و الیت در جاده چالوس (دزدبند)
پ ) از منطقه تنکابن و عباس‌آباد (دره سه‌هزار)
ج ) از منطقه طالقان (قزوین) ـ روستای پراچان

کوه‌نوردانی که از منطقه کلاردشت قصد صعود قله علم‌کوه را دارند می‌توانند از دو مسیر این قله را صعود نمایند:
اول: (از منطقه علم‌چال) مسیر ونداربن ـ پناهگاه سرچال ـ علم‌چال ـ سیاه‌سنگ ـ علم‌کوه
دوم: (از منطقه حصارچال) مسیر ونداربن ـ تنگه‌گلو ـ دشت حصارچال ـ علم‌کوه

دشت حصارچال یکی از زیباترین و بکرترین دشت‌های کوهستانی ایران است که دورتادور آن را قلل شرقی علم‌کوه فراگرفته است. ارتفاع پناهگاه سرچال ۳۷۵۰ متر، علم‌چال ۴۲۰۰ متر و دشت حصارچال ۳۷۵۰ متر می‌باشد.
قله تخت‌سلیمان با ارتفاع ۴۷۷۰ متر یکی دیگر از جذابیت‌های صعود به این منطقه است. این کوه اساطیری که تا چند سال قبل آثار «چوب و الوار» برفراز آن قابل رویت بود، گویا جایگاه نزول پیامبرانی چون نوح و سلیمان بوده است. به دلیل اهمیت این موضوع قلل این منطقه را «تخت‌سلیمان» می‌نامند.
(سال ۱۳۵۸ در اولین سفرم به علم‌کوه آثار الوارهای بزرگی را بر روی قله تخت‌سلیمان مشاهده کرده‌ام.)
صعودهای زمستانی در منطقه علم‌کوه توسط ایرانیان در سال‌های گذشته به دفعات اجرا شده است که نشان از پیشرفت این ورزش در میان کوهنوردان کشورمان دارد.
علم‌کوه در البرز غربی واقع شده که از سمت شرق به گردنه کندوان (جاده چالوس) و از سمت غرب به قلل نرگس‌ها متصل است.

شرح صعود ما :

ساعت ۶ صبح جمعه ۹۴،۴،۲۶ با تیمی ۱۶ نفره و با مینی بوس باشگاه به طرف جاده چالوس حرکت کردیم . ترافیک شدید و دور از انتظار موجب شد بعد از حدود ۱۲ ساعت به قرارگاه کوه‌نوردی ونداربن در ارتفاع ۲۳۰۰ متر برسیم.(منطقه مرزن‌آباد-کلاردشت-روستای رودبارک)

طبق برنامه ریزی قبلی قرار بود با کرایه وانت نیسان به منطقه(تنگه گلو)رفته و از آنجا دو ساعت کوله کشی کرده و در دشت حصارچال کمپ شب‌مانی را برپا کنیم ولی به دلیل ازدحام کوه‌نوردان و دیر رسیدن تیم ما (و نبود وانت نیسان)و همینطور چون باران در حال بارش بود ، ناچاراً تصمیم گرفتیم شب را در قرارگاه ونداربن به صبح برسانیم . هدف ما صعود یک روزه قله علم کوه بود. معمولاً تیم‌های بزرگ (از لحاظ تعداد)دست به اینگونه صعودها نمی‌زنند.
ساعت ۵ صبح شنبه با وانت به طرف دشت حصارچال حرکت کردیم.
حدود ۱۵ کیلومتر جاده خاکی ناهموار ولی زیبا و سرسبز مسیر را طی کرده و حدود ساعت ۶:۳۰ با کوله های سبک به قصد صعود یک روزه قله علم کوه (دومین قله مرتفع ایران) صعود را شروع کردیم.
هوا خنک و دلچسب بود . مه صبح‌گاهی در حال گسترده شدن در منطقه بود .
مسیر صعود را به دلیل کوتاه کردن و میان‌بر از سمت راست دره و بدون وارد شدن به دشت حصارچال ادامه دادیم.
بعد از دو ساعت در اول شیب‌های تند مسیر به استراحت پرداختیم.
قله‌‌های اطراف کم کم از ابرهای پوشیده سربرآورده ، خودنمایی می‌کردند.
پشت سرمان (جنوب)قلل اویدر و دیوچال – از شرق قلل لشکرک‌ها و در ادامه به طرف شمال قلل گردونه – مناره – ستاره – خرسان جنوبی و شمالی و از غرب قلل سیاه سنگ – شاخک – مرجی کش و علم کوه نمایان می شدند.
اعضای تیم به ویژه کسانی که برای اولین بار در حال صعود دومین قله مرتفع کشورشان بودند ، با دیدن این همه منظره بی بدیل و زیبا به وجد آمده ، سعی می کردند با قدرت پای بر چکاد علم کوه بگذارند.
خوشبختانه به جز یک مورد ارتفاع‌زدگی در بین اعضا ، همگی موفق شدیم حدود ساعت ۱۲ ظهر به قله دست یابیم. (ارتفاع ۴۸۵۰ متر)
بعد از عکاسی ، فرود از قله را شروع کردیم. زمان صعودمان بسیار مناسب بود، فقط پنج و نیم ساعت طول کشیده بود که این امر برای یک تیم شانزده نفر عالی و دور از انتظار بود.
وضعیت هوا به هم ریخته و ابرهای سیاه خودنمایی می‌کردند.
به دلیل اینکه برای بازگشتن از تنگه گلو به طرف ونداربن وانتی را تهیه ندیده بودیم ، بدون فوت وقت از مسیر شن اسکی زیر قله به سمت حصارچال فرود رفتیم.
نگرانی از اینکه مجبور شویم و مسیر طولانی جاده ونداربن را پیاده طی کنیم ، موجب شد به سرعت عمل کرده بعد از صرف ناهاری مختصر در دشت زیبای حصارچال به طرف تنگه گلو ادامه مسیر دهیم.
حدود ساعت ۱۷ به آنجا رسیدیم و از خوش‌شانسی ما وانتی آماده که منتظر تیم دیگری بود و زمانی را در اختیار داشت به سرعت ما را به ونداربن رساند و به تنگه گلو بازگشت.
در ساعت ۱۸ سوار بر مینی بوس باشگاه و در حالی که مه شدیدی منطقه را فرا گرفته بود و باران در حال بارش بود ، به طرف کلاردشت به راه افتادیم.
متأسفانه بعد از تحمل ترافیکی دوباره ، حدود ساعت ۳ صبح به تهران رسیدیم و برنامه ما به پایان رسید.
چنانچه مایل باشید می‌توانید گزارش صعود سال ۱۳۹۰ اعضای باشگاه اسپیلت و تعدادی از قلل منطقه حصارچال در اینجا ملاحظه فرمائید.

پی‌نویس : متأسفانه با خبر شدیم تعدادی از هم‌وطنان عزیزمان در سیل روز یکشنبه ۹۴،۴،۲۸ در مسیر جاده چالوس کشته و ناپدید شدند و همچنین تعدادی از هم‌نوردان در مسیر صعود قله علم کوه دچار مشکل و سختی‌های فراوان شدند که بدین وسیله نهایت تأثر و تأسف خود را اعلام می‌داریم .

اعضای شرکت کننده در برنامه :
خانمها: اسداله نژاد – شارخی- اصلانی
آقایان: حمیدی(سرپرست)- رهبری – ملکی – منصوری – دهخدایی – طوطی – کمیلیان – وزیری – جهانگیری – محمد جهانبخش(عضو جدید)- حمیدرضا خالقی(عضوجدید)  
میهمانان : اسماعیل روحانی – کیومرث بهشتی

گزارش سایت از : ذبیح اله حمیدی