این برنامه در دو گزینه «صعودهای فنی» و «صعودهای عادی» باشگاه اجرا شد.

قبل از ارائه گزارش، با هم مروری بر کوه‌شناسی منطقه علم‌کوه یا همان «تخت سلیمان» خواهیم داشت.

مقدمه:

شاید اگر علم‌کوه در رشته‌کوه البرز وجود نداشت، به هیچ‌وجه نمی‌توانستیم البرز را از لحاظ سختی‌های مسیر صعود با رشته‌کوه رقیب خود یعنی زاگرس مقایسه کنیم. هرچه قدر در رشته‌کوه زاگراس با ستیغ و صخره و دیواره بیشتری روبرو هستیم، متأسفانه نظیر آن را کمتر در رشته‌کوه البرز می‌یابیم.

مسیرهای صعود در البرز (شرقی ـ غربی) بسیار ملایم‌تر و نرم‌تر از زاگرس (جنوبی ـ شمالی) است. البته به شرط آنکه علم‌کوه را درنظر نگیریم.
حال اینکه این منطقه استثنایی که اکثر مسیرهای صعود قلل آن، یخچالی ـ صخره‌ای و ریزشی است، چرا و چگونه در البرز شکل گرفته؟ سئوالی است که به نظر می‌آید آن را اهالی فن که همان زمین‌شناسان هستند، باید پاسخ بدهند.

علم‌کوه دارای ویژگی‌هایی است که آنجا را کاملاً منحصربه‌فرد و تبدیل به منطقه‌ای استثنایی نه تنها در داخل کشور، بلکه در کل منطقه کرده است.
وجود بزرگترین یخچال طبیعی ایران در علم‌چال و همچنین وجود بلندترین دیواره ۹۰ درجه‌ای (گرانیتی) و حدوداً ۷۰۰ متری که در خاورمیانه بی‌نظیر می‌باشد، این منطقه را به بهشتی برای کوهنوردان و سنگنوردان ایرانی تبدیل کرده است.

قله علم‌کوه با ۴۸۵۰ متر ارتفاع که عنوان دومین قله مرتفع ایران بعد از دماوند را داراست، مانند مرکز هشت‌پایی است که خط‌الرأس‌های بسیاری به آن وصل شده‌اند:

۱-    خط‌الرأس قلل کورماکو ـ کالاهو ـ کلجاران ـ سیاه‌قوک‌ها ـ رستم‌نیش ـ دندان‌اژدها ـ تخت‌سلیمان ـ شانه‌کوه ـ گرده‌آلمان‌ها ـ علم‌کوه
۲-    خط‌الرأس قلل پسنده‌کوه ـ سیاه‌کمان (فرعی) ـ چالون ـ سیاه‌سنگ ـ شاخک ـ علم‌کوه
۳-    خط‌الرأس قلل زرینه‌کوه ـ آلانه‌سر ـ لشکرک‌ها ـ گردونه ـ مناره ـ ستاره ـ خرسان‌جنوبی ـ ویرانه‌کوه ـ خرسان شمالی ـ علم‌کوه
۴-    خط‌الرأس قلل اویدر ـ دیوچال ـ سامان ـ دشت‌حصارچال ـ مرجی‌کش ـ علم‌کوه
۵-    خط‌الرأس قلل هفت‌خوان ـ خرسان جنوبی ـ خرسان شمالی ـ علم‌کوه
۶-    خط‌الرأس فرعی انگشت‌خدا ـ نگین‌علم تا علم‌کوه
۷-    خط‌الرأس فرعی تنگه‌گلو ـ سیاه‌سنگ ـ علم‌کوه
۸-    خط‌الرأس فرعی میان‌سه‌چال ـ شانه‌کوه ـ گرده‌آلمان‌ها ـ علم‌کوه

اکثر این قلل بالای ۴۰۰۰ متر بوده و صعود هر کدام یک برنامه کوهنوردی محسوب می‌شود. در علم‌کوه بیش از ۴۰ قله بالای چهارهزار متر وجود دارد که تماماً در همین خط‌الرأس‌ها جای گرفته‌اند.
(بدون هیچگونه ادعا و احیاناً فخرفروشی، مفتخرم به عنوان یک کوهنورد ایرانی تمام قلل علم‌کوه را طی سال‌های گذشته به کرات صعود کرده و اطلاعات ارائه شده صرفاً از تجربیات شخصی اینجانب می‌باشد.)

در این میان اشاره به دیواره علم‌کوه مهم و بسیار حائز اهمیت است که از دهه ۳۰ تاکنون کوهنوردان بسیاری از کشورهای آلمان، لهستان، فرانسه، ایتالیا و … ایران را به سوی خود جلب کرده و دارای مسیرهای فراوانی است که درجه صعود آنها متغیر و در بسیاری موارد در سطح بالایی قرار دارد.

تا قبل از سال ۱۳۶۵ صعود بر این دیواره در مدت ۳ الی ۴ روز انجام می‌گرفت و صعودی بسیار مشکل بود که با استفاده از ابزارهای فنی بسیار و به شکل کاملاً مصنوعی صورت می‌گرفت.
(در سال ۱۳۶۱ من به اتفاق همنوردم ناصر جنانی مسیر فرانسوی‌ها را در مدت ۳ روز صعود کردیم.)

در اواسط دهه شصت تحولی شگفت در سنگنوردی ایران رخ داد و صعودهای یک‌روزه و حتی چندساعته بر روی این دیواره عظیم انجام گرفت و همچنین مسیرهای بسیاری توسط سنگنوردان ایرانی بر روی این دیواره گشایش یافت.

از دیگر مسیرهای فنی در علم‌کوه می‌توان به تیغه‌های دندان‌اژدها و ویرانه‌کوه اشاره کرد که عبور از هردو آنها نیازمند داشتن تجربه کافی و تکنیک‌های سنگنوردی است. علاوه بر دیواره علم‌کوه، دیواره غربی (نگین) و یخچال اسپیلت و دیواره و یخچال تخت‌سلیمان (پاتخت) نیز دارای مسیرهای صعود فنی است که متأسفانه کمتر مورد توجه کوهنوردان قرار گرفته است.

(نام باشگاه اسپیلت از نام یخچال اسپیلت برگرفته شده که «اسپی=سفید» و «لت=تکه» به معنای تکه سفید که توضیحات آن در نشریه شماره ۲ باشگاه، بهار ۱۳۸۶ چاپ شده است.)

از چهار منطقه مرکزی و شمالی ایران می‌شود وارد علم‌کوه شد:

الف) از منطقه کلاردشت در جاده چالوس ـ مرزن‌آباد که مسیر صعود اصلی می‌باشد.
ب ) از منطقه دلیر و الیت در جاده چالوس (دزدبند)
پ ) از منطقه تنکابن و عباس‌آباد (دره سه‌هزار)
 ج ) از منطقه طالقان (قزوین) ـ روستای پراچان

کوهنوردانی که از منطقه کلاردشت قصد صعود قله علم‌کوه را دارند می‌توانند از دو مسیر این قله را صعود نمایند:

اول: (از منطقه علم‌چال) مسیر ونداربن ـ پناهگاه سرچال ـ علم‌چال ـ سیاه‌سنگ ـ علم‌کوه
دوم: (از منطقه حصارچال) مسیر ونداربن ـ تنگه‌گلو ـ دشت حصارچال ـ علم‌کوه

دشت حصارچال یکی از زیباترین و بکرترین دشت‌های کوهستانی ایران است که دورتادور آن را قلل شرقی علم‌کوه فراگرفته است. ارتفاع پناهگاه سرچال ۳۷۵۰ متر، علم‌چال ۴۲۰۰ متر و دشت حصارچال ۳۷۵۰ متر می‌باشد.

قله تخت‌سلیمان با ارتفاع ۴۷۷۰ متر یکی دیگر از جذابیت‌های صعود به این منطقه است. این کوه اساطیری که تا چند سال قبل آثار «چوب و الوار» برفراز آن قابل رویت بود، گویا جایگاه نزول پیامبرانی چون نوح و سلیمان بوده است. به دلیل اهمیت این موضوع قلل این منطقه را «تخت‌سلیمان» می‌نامند.
(سال ۱۳۵۸ در اولین سفرم به علم‌کوه آثار الوارهای بزرگی را بر روی قله تخت‌سلیمان مشاهده کرده‌ام.)

صعودهای زمستانی در منطقه علم‌کوه توسط ایرانیان در سال‌های گذشته به دفعات اجرا شده است که نشان از پیشرفت این ورزش در میان کوهنوردان کشورمان دارد.

علم‌کوه در البرز غربی واقع شده که از سمت شرق به گردنه کندوان (جاده چالوس) و از سمت غرب به قلل نرگس‌ها متصل است.

برنامه شاخص تابستان ۱۳۹۳ باشگاه اسپیلت اجرای برنامه‌ای کامل در منطقه علم‌چال بود که خوشبختانه بدون کم‌وکاست اجرا و تمام مسیرها و قله‌های پیش‌بینی شده طبق برنامه‌ریزی قبلی صعود گردید.
در این قسمت خلاصه‌ای از چگونگی اجرای این برنامه‌ها به شرح زیر ارائه می‌شود:

خلاصه گزارش صعود اعضای باشگاه اسپیلت به دیواره علم‌کوه، گرده و قلل منطقه:

تیم سه نفره فنی باشگاه به اسامی محمدرضا بهروزی (سرپرست)، حسین فقیهی و محسن سلیمی موفق شدند طی یک برنامه‌ریزی صحیح و بلندمدت (زیرنظر مربی گرامی باشگاه، صفتدر ظهوری) مسیرهای زیر را در دیواره علم‌کوه صعود نمایند:
پنج‌شنبه، دوم مرداد ماه:
ثابت‌گذاری یخچال علم‌چال تا بالای گل‌سنگ (ابتدای مسیر اراکی‌ها) با تعویض طناب‌ها به طول ۲۰۰ متر که با همکاری اعضای باشگاه دماوند اجرا شد.
شنبه، چهارم مرداد ماه:
صعود مسیر هاریروس، بازگشت از قله علم‌کوه و سیاه‌سنگ‌ها توسط تیم اول (حسین فقیهی و محسن سلیمی) و تیم دوم (محمدرضا بهروزی و خانم نرگس گودرزی عضو باشگاه دماوند)
سه‌شنبه، هفتم مرداد ماه:
صعود مسیر فرانسوی‌ها و بازگشت از مسیر علم‌کوه و سیاه‌سنگ‌ها توسط حسین فقیهی و محسن سلیمی
 

پس از رسیدن بقیه اعضای تیم به علم‌چال در تاریخ ۱۳۹۳٫۵٫۷، صعودهای دیگر به شرح زیر انجام گرفت:

چهارشنبه، هشتم مرداد ماه:
صعود گرده آلمان‌ها و قله علم‌کوه، بازگشت از مسیر سیاه‌سنگ‌ها توسط محمدرضا بهروزی (سرپرست)، رامین منفردزاده، مهدی موسی‌نژاد، حسین قربان‌نژاد، حسین صادق‌زاده و سیامک کریمی
همان‌روز:
صعود قله علم‌کوه از مسیر سیاه‌سنگ‌ها و بازگشت از همان مسیر توسط محمدر رهبری (سرپرست)، شیوا میری، نصرت‌ا… طریقی، علی منصوری، حمید جهانبخش، مهدی قمری، احمدرضا محققی و ارسلان بیک‌محمدی
همان‌روز:
صعود قلل چالون، ۴۵۳۵ متر و سیاه‌کمان، ۴۵۰۵ متر توسط ذبیح‌ا… حمیدی (سرپرست)، پگاه شاهرخی، مریم کمالی و مهری جمشیدی

پنج‌شنبه، نهم مرداد ماه:
صعود شانه‌کوه به ارتفاع ۴۴۵۰ متر و قله تخت‌سلیمان به ارتفاع ۴۷۷۰ متر توسط رامین منفردزاده (سرپرست)، نصرت‌ا… طریقی، علی منصوری، حسین صادق‌زاده، حمید جهانبخش، مهدی قمری، احمدرضا محققی و ارسلان بیک‌محمدی
همان‌روز:
صعود شانه‌کوه و قله میان سه‌چال به ارتفاع ۴۳۸۰ متر توسط ذبیح‌ا… حمیدی (سرپرست)، محمد رهبری، پگاه شاهرخی و مریم کمالی

نکات قابل ذکر برنامه:

–    به دلیل نبودن قاطر جهت حمل بارها، کلیه کوله‌ها توسط اعضای تیم (به جز تیم فنی که از روزهای قبل در علم‌چال اقامت داشتند) در روز سه‌شنبه، هفتم مرداد از قرارگاه ونداربن در ارتفاع ۲۲۰۰ متر به منطقه علم‌چال در ارتفاع ۴۲۰۰ متری حمل شد.
–    تیم فنی سه نفره باشگاه روز پنج‌شنبه، نهم مردادماه بعد از هشت روز اقامت در علم‌چال به تهران بازگشتند و تیم اصلی ۱۷ نفره روز جمعه، دهم مردادماه، بعداز پنج روز به تهران عزیمت کردند. 
–    وضعیت هوا معتدل و تاحدودی گرم بود. (شب‌ها حدود صفردرجه)
–    (وضعیت آب آشامیدنی نامناسب و دور از دسترس)
–    (منطقه مملو از کوهنوردان و سنگنوردان و کاملاً شلوغ)
–    (محل چادرها در علم‌چال محدود و نامناسب)

دو قرارگاه کوهنوردی رودبارک و ونداربن در طول سال آماده سرویس‌دهی و پاسخ‌گویی به کوهنوردان سراسر کشور می‌باشند که لازم است از مدیریت آن مجموعه کمال تشکر و قدردانی به عمل آید.

در پایان ضمن تشکر از همکاری تمامی اعضای شرکت‌کننده در این برنامه، صعود دیواره علم‌کوه را که بعد از چندسال در باشگاه اسپیلت با موفقیت اجرا شد، به تک تک اعضای باشگاه تبریک و شادباش می‌گویم.

    ذبیح‌ا… حمیدی (سرپرست برنامه)
                     1393.5.13

عکاسان برنامه:
پگاه شاهرخی، نصرت‌ا… طریقی، حسین صادق‌زاده و حسین فقیهی

سه نفر اعضای فنی باشگاه (صعودکننده دیواره علم کوه)
از سمت راست :حسین فقیهی،محمدرضابهروزی،محسن سلیمی
 

قسمتی از مسیر هاریروس

 

کلاهک بزرگ هاریروس
 

برفراز علم کوه پس از صعود دیواره

محسن سلیمی و حسین فقیهی بر روی مسیر فرانسوی‌ها

گرده آلمانها

گرده آلمانها و سنگ مشهور سماور

مسیر سرچال – کشتی سنگ

 

پناهگاه سرچال

 

مسیر سرچال به علم چال 

 

علم چال و دیواره علم کوه

 

دیواره علم کوه 
 

مسیر سیاه سنگها
 

برفراز قله علم کوه 
 

قله تخت سلیمان
 

قله چالون

 

قله سیاه کمان

 

قله میان سه چال