هم باشگاهیان گرامی :
یادداشتی را که ملاحظه می‌فرمائید دو سال پیش در این سایت منتشر شده بود که به دلیل اهمیت موضوع و یادآوری نکات مهم آن ، بار دیگر در معرض دید شما و خوانندگان این سایت قرار می‌گیرد که امیدواریم مفید واقع گردد.

********************************

مدت‌ها پیش تصمیم داشتم در این مورد مطلبی نوشته بر روی سایت باشگاه منتشر کنم، تا اینکه عصر جمعه ۱۳۹۲٫۸٫۲۴، هنگام بازگشت از برنامه «بزابن» در مینی‌بوس باشگاه خبر ناگهانی مرگ همنورد گرامی، زنده‌یاد پرویز ستوده را شنیدم، آن هم در ۵۲ سالگی و در اثر ایست قلبی در کوهستان، فکر کردم وقتش رسیده و در اطلاعات و تجربه خود در این مورد باید با دیگران سهیم شوم تا شاید کمتر شاهد مرگ‌هایی از این دست باشیم. مرگ‌هایی که متأسفانه تعداد آن نه تنها در میان کوهنوردان کم نیست، بلکه به ظن من زیاد هم هست.

در حال حاضر افراد کوهنورد فعالی که مانند من به سن بالای ۵۰ سال رسیده‌اند (و بیش از ۳۰ تا ۴۰ سال است که کوهنوردی می‌کنند) بسیارند و اکثراً همدیگر را می‌شناسند ….، آیا قلب همه ما سالم است؟

برای رسیدن به جواب این سئوال در این یادداشت روی سخنم (خصوصاً) با این همنوردان و (عموماً) تمام کوهنوردان هر مقطع سنی می‌تواند باشد.

به یاد دارم در خرداد سال ۱۳۸۷ زمانی که از برنامه سیالان باز می‌گشتیم، خبر مرگ ناگهانی ابراهیم شیخی با آن همه سابقه ورزشی درخشان را شنیدم. او در زمان مرگ در اوج آمادگی جسمانی بود. ۳ سال قبل از آن با ابراهیم شیخی و ناصر جنانی در شانزده هفته پیاپی هر جمعه تمام ۱۶ مسیر قله دماوند را در ۴ ماه صعود کرده بودیم و در تمام آنها ابراهیم به عنوان سرقدم و پیشرو گروه عمل می‌کرد و ما هرگز خللی در وضعیت تنفسی و یا جسمی او ندیدیم.

تعداد کوهنوردانی که مانند او به ناگاه ایست قلبی یا همان سکته کرده‌اند، کم نیستند.
قاسم فرعی، علی محمدپور، علی عزیزی، اسماعیل متحیرپسند، عبدا… عبدالصمدی، پرویز ستوده و کسانی دیگر که متأسفانه اسامی آنان در خاطرم نیست و یا از نام آنان بی‌اطلاعم. ولی در زمان‌های مختلف از طریق دوستان و یا رسانه‌های گوناگون خبر مرگی که با ایست قلبی در کوهستان توأم باشد، بسیار شنیده‌ام…..

* اولین راهنمایی، مطلبی است که در تاریخ ۱۳۹۲٫۸٫۲۵ توسط آقای دکتر نوید رکنی (متخصص قلب) و از اعضای «انجمن پزشکی کوهستان ایران» در سایت همین انجمن با عنوان «هشدار به کوهنوردان» منتشر کرده است که می‌توانید اینجا آن را مطالعه کنید.
به نظرم کوهنوردان فعال بالای چهل سال، به ویژه تهرانی‌ها و اهالی شهرهای بزرگ که با آلودگی هوا مواجه هستند، باید سالانه قلب خود را معاینه و به تشخیص پزشک متخصص، درصورت لزوم با انجام نوار قلب، تست ورزشی، اکو، اسکن و …. از سلامتی قلب خود مطمئن شوند.

* فشارخون بالا یکی از عوامل ابتلا به بیماری‌های قلبی است و از آنجائی که کوهنوردان به دلیل حضور در ارتفاع اکثراً فشار خون بالائی دارند ،لازم است هر شش ماه یک‌بار(کوهنوردان ۴۰ سال به بالا) نسبت به اندازه‌گیری فشارخون اقدام کنند .

* از شرایط دیگری که افراد بالای ۴۰ سال باید رعایت کنند، اندازه‌گیری ضربان قلب (در کوهنوردی) است که حداکثر ضربان آن باید در دقیقه به عدد ۲۲۰ منهای سن آنان برسد.
فرضاً کسی که ۵۰ ساله است، باید حداکثر ضربان قلب او در یک دقیقه به عدد ۲۲۰ منهای ۵۰ برسد که این یعنی ۱۷۰ که حد نهایی ضربان قلبی است که در طی یک روز کوهنوردی آن هم فقط یکی دو بار باید به آن برسد. باقی روز هرچه کمتر باشد بهتر است.
این کار را می‌توانیم با دستگاه‌های دیجیتال (ساعتی) و همچنین به شکل سنتی و با شمارش نبض با ساعت اندازه‌گیری کنیم. (شمارش نبض در ۱۵ ثانیه و ضربدر ۴ یعنی یک دقیقه)

* سرعت مناسب صعود یکی دیگر از فاکتورهای حفظ سلامتی قلب است. به طوری که نباید در شدیدترین شیب‌های کوهستان نفسمان به شمارش بیافتد و باید قادر باشیم در هر لحظه به راحتی صحبت کنیم.

* حفظ وزن مناسب و آمادگی جسمانی یکی دیگر از نکات قابل توجه است. اگر با وزن بالا و عدم آمادگی جسمانی لازم به کوه برویم، مطمئناً یکی از مضرات آن فشار به دستگاه تنفسی و قلب ما خواهد بود.

* تمرینات مناسب میان هفته (هوازی و استقامتی) مانند: شنا، سنگنوردی سالن، بدن‌سازی، تردمیل و ایروبیک از مواردی است که می‌تواند جهت آماده‌سازی دستگاه تنفسی ما در کوهستان مؤثر باشد.
(افزایش حجم ریوی در ورزش کوهنوردی با تمرینات منظم هوازی به دست می‌آید.)

* یک روز استراحت و ریکاوری کامل، قبل و بعد از اجرای برنامه کوهنوردی، به ویژه برای اشخاص بالای ۵۰ سال ضروری به نظر می‌رسد.

* در این بین نوع تغذیه نیز می‌تواند مؤثر واقع شود. در میان سبزیجات و میوه‌ها و دانه‌های گیاهی، شمار بسیاری هستند که جهت تقویت قلب و دستگاه تنفسی توصیه شده است و برعکس آن توصیه شده از مصرف زیاد چربی، گوشت و نمک پرهیز نماییم.

* سیگار نکشیدن مطلق و مصرف نکردن بی‌رویه مشروبات الکلی مستقیماً در سلامتی قلب و ریه مؤثر است.

* استرس‌ها، هیجان‌ها و فشارهای روحی می‌تواند در سلامتی قلب ما تأثیر منفی بگذارد و برعکس آن، آرامش در طی هفته و داشتن زندگی منظم و بی‌دغدغه می‌تواند ضمن کمک به برنامه‌ریزهای گوناگون و صحیح روزانه، در سلامتیمان نیز مؤثر باشد.

* داشتن تمرین و کوه رفتن منظم، در کنار یک زندگی آرام و سالم، مطمئناً بخشی از رمز موفقیت افرادی است که هنوز در سن بالای ۸۰ سالگی به کوهنوردی و ورزش می‌پردازند و خوشبختانه هنوز در میان ما حضور دارند. پیشکسوتانی مانند: کاظم گیلان‌پور، تیمسار محمد خاکبیز، فرخ رحمدل، احمد اخوان، امیرحسین شاملو و ….

در پایان مایلم ذکر کنم که در این یادداشت از هیچ منبع علمی استفاده نشده و فقط با تکیه بر تجارب شخصی نگارنده درخصوص چهل سال کوهنوردی مرتب و جدی نوشته شده است و بالطبع هیچگونه ادعای علمی ندارد.

                      برفراز و سالم باشید
مؤسس و مسئول باشگاه کوهنوردی و سنگنوردی اسپیلت
                              آبان ۱۳۹۲

پی‌نوشت:
۱- جالب است، تاکنون هیچ خانمی را سراغ ندارم که در دوران کوهنوردی در اثر ایست قلبی فوت کرده باشد. هرچند تعداد نسبی کوهنوردان آقا به خانم بسیار زیاد است. شاید این مؤید این مطلب است که خانم‌ها دارای سیستم تنفسی و قلبی قویتری هستند.
۲- به قول دوستی، از همه اینها گذشته، شاید داشتن ژنی سالم و قوی، نقش اول را در سرنوشت و سلامتی همه ما ایفا نماید. قضاوت با شما!!!